ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Η ΝΕΑ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ
ΤΑ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΑ «ΔΕΝ» ΚΛΕΙΝΟΥΝ:
ΑΠΛΩΣ ΤΕΜΑΧΙΖΟΝΤΑΙ
ΚΑΙ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ



Αν και οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις, που οδηγούν στην κατάρρευση της δικομματικής κυβέρνησης και στην προκήρυξη εκλογών μέσα στο Γενάρη, έχουν θέσει ζητήματα, όπως αυτό της ψυχικής υγείας, στο περιθώριο της προσοχής, εντούτοις κάποιες εξελίξεις, κάποια σχέδια των εκτελεστικών οργάνων της παραπαίουσας κυβέρνησης και της τρόικας, αν και χωρίς ελπίδα υλοποίησής τους στο προβλεπτό μέλλον, δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα και χωρίς κανένα σχολιασμό.

Αναφερόμαστε στην πρόταση για την μεταφορά των 15 ψυχιατρικών κλινικών («τμημάτων εισαγωγών») των δύο ψυχιατρείων (ΨΝΑ-Δαφνί και Δρομοκαίτειο) σε γενικά νοσοκομεία, που παρέδωσε, στις 19 Δεκέμβρη, η «ειδική επιτροπή», που είχε από το καλοκαίρι αναλάβει το «έργο», στην υφυπουργό Κ. Παπακώστα.

Από την εν λόγω «επιτροπή» είχε ανακοινωθεί ότι το «έργο» θα παραδιδόταν στις 25 Αυγούστου, ωστόσο, η ίδια η διακήρυξη της «ταχείας παράδοσης του έργου», όσο και η εν συνεχεία καθυστέρηση της «ολοκλήρωσης του έργου» είναι ενδεικτική του άκρως τυχοδιωκτικού και ανερμάτιστου χαρακτήρα του όλου εγχειρήματος.

Λέχθηκε ότι υπήρξαν αντιρρήσεις, από τη μεριά της ηγεσίας του Υπουργείου, για την δημοσιοποίηση της έκθεσης, πιθανόν με το σκεπτικό ότι, ενόψει των αναπόφευκτων εκλογών, δεν θα άντεχαν μια παραπέρα αναστάτωση με την επίσημη ανακοίνωση της μεταφοράς των κλινικών, για το ποια κλινική πάει πού και πότε.

Ωστόσο, μετά λίγες ημέρες, το ygeia360, σύμφωνα με τις συνήθως «πολύ καλά πληροφορημένες» πηγές του, δημοσίευσε τη λίστα των νοσοκομείων στα οποία, σύμφωνα με το «πόρισμα - πρόταση», «θα» μεταφερθούν οι κλινικές των ψυχιατρείων. Καθώς, μέχρι τώρα, δεν υπήρξε καμιά διάψευση, πρέπει να θεωρήσει κανείς ότι αυτές οι πληροφορίες είναι ακριβείς. Έτσι, και η επίσημη ανακοίνωση αποφεύχθηκε, και η έκθεση (εν μέρει) δημοσιοποιήθηκε μέσω διαρροής – πιο πολύ για τον «εμπλουτισμό» κάποιων «βιογραφικών» παρά για να έχει κάποιο πρακτικό αποτέλεσμα (τουλάχιστο στο προβλεπτό μέλλον).

Αφήνουμε στην άκρη, στον παρόντα σχολιασμό, το πρωταρχικό ζήτημα του βίαιου χαρακτήρα του «κλεισίματος των ψυχιατρείων» και της, απλώς, μετακόμισης των κλινικών, χωρίς να υπάρχει καμιά από τις προϋποθέσεις γι΄ αυτό το κλείσιμο, όπως η τομεοποίηση, η δημιουργία ολοκληρωμένου δικτύου κοινοτικών υπηρεσιών και, προπαντός, η αλλαγή του «τρόπου σκέψης και πράξης» (αλλά και οι διαδικασίες μέσω των οποίων αυτή η «αλλαγή του τρόπου» επιτυγχάνεται), παράμετροι εκ των ουκ άνευ για την εναλλακτική στον εγκλεισμό λειτουργία ενός κοινοτικά βασισμένου συστήματος Ψυχικής Υγείας – προκειμένου, δηλαδή, να μιλάμε για «ξεπέρασμα του ψυχιατρείου» και όχι για απλή κατάργησή του.

Θα επικεντρώσουμε σ΄ αυτό που αποκαλύπτει, για τον χαρακτήρα του εγχειρήματος, το ίδιο το σχέδιο της μεταφοράς των κλινικών. Και πάλι, ωστόσο, θ΄ αφήσουμε, αναγκαστικά, στην άκρη το πολύ σημαντικό ζήτημα της καταλληλότητας των επιλεγμένων χώρων, καθώς η εν λόγω αυτόκλητη επιτροπή που τους επέλεξε (λειτουργώντας και σ΄ αυτό το πεδίο, χωρίς κανένα διάλογο, χωρίς καμιά συμμετοχική διαδικασία), δεν έχει το παραμικρό στοιχείο αξιοπιστίας για το εν λόγω έργο. Θα χρειαστεί χρόνος και επισταμένη έρευνα (ακόμα και χωρίς την επίσημη δημοσιοποίηση της έκθεσης) για να διερευνηθούν οι χώροι, η αρχιτεκτονική τους και η χωροταξική τους επάρκεια, που κρίθηκαν ως κατάλληλοι για να στεγάσουν τις ψυχιατρικές κλινικές.

Θα μείνουμε στο «αποκαλυπτικό» (με όλες τις σημασίες της λέξης) στοιχείο της μεταφοράς τεσσάρων κλινικών στο «Αμαλία Φλέμιγκ», τριών στο «Αγία Βαρβάρα» και δυο στο «Σωτηρία» - όπου ήδη υπάρχει μια ακόμα ψυχιατρική κλινική, σύνολο, δηλαδή, και εδώ, τρεις!!! Τέσσερις κλινικές στο «Α. Φλέμιγκ» σημαίνει την μεταφορά του μισού ΨΝΑ (έχει 9 κλινικές) σε ένα άλλο νοσοκομείο… και τρεις κλινικές στο Αγ. Βαρβάρα σημαίνει την μεταφορά του μισού Δρομοκαϊτείου (έχει 6 κλινικές) σ΄ ένα νοσοκομείο παραδίπλα. Για ποιο «κλείσιμο» μιλάμε…

Πρόκειται για ένα κομμάτιασμα των ψυχιατρείων, με τη μεταφορά μεγάλου μεγέθους θραυσμάτων σε άλλους χώρους, οι οποίοι μετατρέπονται σε μικρά ψυχιατρεία. Στο μέγεθος, περίπου, αυτών που έκλεισαν πριν μερικά χρόνια.

Καθώς οι ασθενείς χρόνιας παραμονής που έχουν απομείνει στα τρία εναπομείναντα ψυχιατρεία είναι σχετικά λίγοι (αφού η πλειονότητα απορροφήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, μέσω των διαδικασιών της μεταστέγασης, σε εξωνοσοκομειακές στεγαστικές δομές), το κυρίαρχο ζήτημα για το «κλείσιμο» του ψυχιατρείου είναι ο εναλλακτικός τρόπος «σκέψης και πράξης» που πρέπει να διέπει την άσκηση της ψυχιατρικής, την λειτουργία των υπηρεσιών και του όλου συστήματος και επομένως, έχει να κάνει πρωτίστως με τα «τμήματα εισαγωγών». Άλλωστε, το ζήτημα των εναπομεινάντων ασθενών χρόνιας παραμονής πρέπει και αυτό να ειδωθεί σε συνάρτηση με διαδικασίες, αφενός, αμφισβήτησης και μετασχηματισμού της παθογόνου ασυλικής λειτουργίας και, αφετέρου, δημιουργίας των ολοκληρωμένων εναλλακτικών κοινοτικών δομών, οι οποίες, στο βαθμό που δημιουργούνται και λειτουργούν, θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην στήριξη κάποιων εξ΄ αυτών στον τόπο κατοικίας, αποφεύγοντας τον μονόδρομο της μετάβασης για όλους σε στεγαστικές δομές.

Το κέντρο βάρους είναι, λοιπόν, τα «τμήματα εισαγωγών», ο μετασχηματισμός και το ξεπέρασμά τους προς κοινοτικά βασισμένες λογικές και πρακτικές. Τέσσερις (ή τρεις, ή και δυο) κλινικές σε ένα νοσοκομείο θα αναπαράγουν, απλώς, τις λογικές του ολοπαγούς ιδρύματος και μάλιστα υπό τους χειρότερους όρους, επιβεβαιώνοντας και κάποιους καλοθελητές υποστηριχτές του ασύλου (και της ασυλικής λογικής) που θεωρούν ότι, αν κλείσει το ψυχιατρείο, οι ασθενείς θα χάσουν τον «προαυλισμό» τους και τον «καθαρό αέρα» στους «ανοιχτούς χώρους του κλειστού ιδρύματος»!

Αν οι υπάρχουσες, εδώ και χρόνια, κλινικές στα γενικά νοσοκομεία δεν έχουν ακόμα ξεπεράσει το «τραύμα» του εξαναγκασμού τους να δέχονται ακούσιες νοσηλείες (μετά τον προ δεκαπενταετίας σεισμό και το, τότε, προσωρινό κλείσιμο του ΨΝΑ), με τα δεκάδες ράντζα μετά από κάθε εφημερία και με τις παραδοσιακές κατασταλτικές ιδρυματικές πρακτικές να έχουν αυτούσιες μεταφερθεί στο χώρο του γενικού νοσοκομείου, καταλαβαίνει κανείς τι πρόκειται να γίνει αν, στον ίδιο χώρο, συστεγάζονται τρεις ή τέσσερις κλινικές. Μια «κοινότητα ομοίων», με κοινά προβλήματα, με κοινή, άνωθεν, αντιμετώπιση και διαχείριση, λογικές ενός μικρότερου ασύλου, αλλά πάντα ασύλου, σε ένα τμήμα του νοσοκομείου, στο νεοϊδρυθέν «ψυχιατρείο του γενικού νοσοκομείου» - αυτός θα είναι ο νεωτερισμός των φωστήρων της επιτροπής που συγκρότησε την εν λόγω πρόταση.

Πιθανές αντίστοιχες δομές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν εντυπωσιάσει τους φωστήρες της «επιτροπής διάλυσης των ψυχιατρείων», δεν σημαίνει ότι αποτελούν τις «καλές πρακτικές» στις χώρες προέλευσης, απ΄ όπου γίνεται η αντιγραφή, αλλά το αντίθετο: ενσαρκώνουν, απλώς, τις θατσερικές πολιτικές στην Ψυχική Υγεία, η ολοκλήρωση των οποίων παρατηρείται σήμερα με την προϊούσα κατάρρευση των συστημάτων Υγείας και Ψυχικής Υγείας σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.

Στο δημοσίευμα του ygeia360 αναφέρεται ότι οι κλίνες που θα μεταφερθούν ανά κλινική θα είναι από 20-27. Στο ΨΝΑ (Δαφνί) οι κλίνες είναι σε όλα τα τμήματα 27 και στο Δρομοκαίτειο αντίστοιχες ή και περισσότερες. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει περαιτέρω μείωση των υπαρχόντων ψυχιατρικών κλινών κατά την διαδικασία της μεταφοράς - σε μια χώρα που υπολείπεται δραματικά σε ψυχιατρικές κλίνες, πέρα και ξέχωρα από την έλλειψη εναλλακτικών, κοινοτικά βασισμένων κοινοτικών υπηρεσιών.

Αν επιμένουμε στο σχολιασμό της εν λόγω πρότασης είναι γιατί, πέρα από την νεοφιλελεύθερη λογική της Απονοσοκομειοποίησης που την διέπει (σε αντιδιαστολή με την Αποϊδρυματοποίηση και με τραγικές συνέπειες στις χώρες προέλευσης), ο λόγος για τον οποίο γίνεται, δεν έχει παρά μόνο προσχηματικά να κάνει με την πάλαι ποτέ σύναψη συμφωνίας (που επικαιροποιήθηκε με το σύμφωνο Αντόρ-Λυκουρέντζου) για το κλείσιμο των ψυχιατρείων, όταν (το 2015) θα «ολοκληρωνόταν» η «ψυχιατρική μεταρρύθμιση» στη βάση των συγχρηματοδοτούμενων με την ΕΕ προγραμμάτων. Η πρόταση αυτή έχει να κάνει με την εφαρμογή, και στον χώρο της Ψυχικής Υγείας, της στυγνής, δημοσιονομικού χαρακτήρα πολιτικής στα πλαίσια των διαδοχικών μνημονίων: γι΄ αυτούς το «κλείσιμο» είναι ένα λογιστικού χαρακτήρα μέτρο, που αποσκοπεί στην δραστική περικοπή δαπανών και πρωτίστως αυτών που αφορούν σε προσωπικό. Η περαιτέρω δραστική μείωσή του είναι από τους βασικούς λόγους του «κλεισίματος», όσο κι΄ αν τώρα το διαψεύδουν μετά βδελυγμίας. Διαφορετικά, τι νόημα έχει να μεταφέρει κάποιος το «μισό Δαφνί» σ΄ ένα άλλο νοσοκομείο και το «άλλο μισό», πχ, στην Αγ. Βαρβάρα (ή, όπως αλλιώς «κάτσει» η μοιρασιά);

Βέβαια, το σχέδιο μένει στον αέρα, λόγω της βαθιάς πολιτικής κρίσης και των επικείμενων εκλογών. Η μόνη τρέχουσα «πολιτική» Ψυχικής Υγείας είναι τα γεύματα «με τα χεράκια» της υφυπουργού Κ. Παπακώστα, από κοινού με την Coca Cola (και με διάφορους «πρόθυμους» από το χώρο της ψυχικής υγείας), μιας υφυπουργού και αυτής απλώς «περαστικής», όπως και οι προκάτοχοί της, από το Υπουργείο Υγείας, χωρίς κανένα απολύτως έργο. Με πολλές, ωστόσο, δηλώσεις περί «δικαιωμάτων» και «στίγματος», με κάποιες φραστικές αστοχίες, όπως, πχ, το ΠΕΠΣ A.E., το οποίο «κακώς» παρεξηγήθηκε, αφού (ως γλώσσα λανθάνουσα) εκφράζει τον εν δυνάμει Α.Ε. χαρακτήρα των ΜΚΟ (που σύντομα θα οδηγηθούν και επισήμως στο καθεστώς των Α.Ε.), αλλά και με μια δήλωση που θα «μείνει», η οποία κολλάει πλήρως, ως λογική, ως τρόπος σκέψης, με την επιδίωξη της όπως - όπως μεταφοράς των ψυχιατρικών κλινικών των ψυχιατρείων στα γενικά νοσοκομεία : πρόκειται για την δήλωσή της ότι οι έγκλειστοι στα Λεχαινά καλώς («για το καλό τους») είναι στα κλουβιά «σύμφωνα με τους ειδικούς»!!!

Μια πολιτική αλλαγή τον Ιανουάριο δεν θ΄ αποτελεί, από μόνη της, αποφυγή των κινδύνων που απειλούν την Ψυχική Υγεία, ούτε φρένο στην περαιτέρω κατασταλτική της μετάλλαξη και αποδόμηση. Στο βαθμό, μάλιστα, που αυτή η λογική είναι ριζωμένη στη κυρίαρχη κουλτούρα και πρακτική της πλειονότητας της ψυχιατρικής κοινότητας, το ίδιο πλάνο μπορεί, σε μιαν άλλη στιγμή, να σερβιριστεί ξανά, πιθανώς με διαφορετικό περιτύλιγμα. Και με χίλιες δυο δικαιολογίες (η «διαπραγμάτευση για το χρέος», οι όποιες «απαιτήσεις των δανειστών», οι «αγορές», το «ευρώ», οι «δυσκολίες που μας περιμένουν» αλλά, «στο τέλος», «θα» νικήσουμε κοκ).

Η επαγρύπνηση που απαιτείται και η αντίσταση από τα κινήματα ατόμων με ψυχιατρική εμπειρία, οικογένειες, λειτουργούς, κοινωνικές/κινηματικές συλλογικότητες δεν αφορά μόνο το τώρα αλλά, εξίσου, και το μέλλον που έρχεται.

24/12/2014

Όσοι συμφωνούμε, υπογράφουμε το κείμενο. Για το Νίκο Ρωμανό, για την αυτονομία του ιατρικού και νοσηλευτικού επαγγέλματος, για τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ! Γράψτε όνομα και ιδιότητα στα σχόλια.


ΚΕΙΜΕΝΟ ΥΠΟΓΡΑΦΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΘΕΙ ΑΜΕΣΑ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΡΩΜΑΝΟΥ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΕΣ
ΟΧΙ ΣΤΙΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ
ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ο κρατούμενος Νίκος Ρωμανός βρίσκεται σε απεργία πείνας από τις 10/11, διεκδικώντας το νόμιμο δικαίωμά του σε εκπαιδευτικές άδειες, προκειμένου να μπορεί να παρακολουθήσει τη σχολή στην οποία πέρασε με πανελλαδικές εξετάσεις μέσα από τη φυλακή. 
Οι μηχανισμοί του κράτους, η κυβέρνηση, αλλά και ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, αρνούμενοι να ικανοποιήσουν το δίκαιο αίτημά του, παίρνουν τεράστια ευθύνη, όχι μόνο για την ίδια του τη ζωή, που καταφανώς βρίσκεται σε κίνδυνο, αλλά και για την κατάλυση όποιων ιχνών δημοκρατίας έχουν απομείνει στη χώρα μας. Διότι ουσιαστικά αρνούνται την εκπαιδευτική άδεια ΦΡΟΝΗΜΑΤΙΚΑ, επειδή ο Νίκος Ρωμανός είναι αναρχικός. Ασκούν προληπτική καταστολή του δικαιώματός του να σπουδάσει, όχι με βάση το περιεχόμενο της καταδίκης του, αλλά με βάση το ενδεχόμενο μελλοντικών ενεργειών του. Στην πραγματικότητα τον καταδικάζουν σε βέβαιο θάνατο ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ. 
Οι υγειονομικοί που υπογράφουμε αυτό το κείμενο είμαστε αλληλέγγυοι στο Νίκο Ρωμανό και απαιτούμε την ικανοποίηση του αιτήματός του προτού είναι πολύ αργά για τη σωματική του ακεραιότητα, και την ίδια του τη ζωή. 
Επιπλέον επισημαίνουμε την πρωτοφανή απόπειρα να χρησιμοποιηθεί η άσκηση της Ιατρικής από την εξουσία: οι πιέσεις που υφίστανται οι συνάδελφοί μας που νοσηλεύουν το Νίκο Ρωμανό στο "Γεννηματά", αλλά και τον σύντροφό του Γιάννη Μιχαηλίδη στο Τζάνειο, προκειμένου να παραβιάσουν την ελεύθερη βούληση των απεργών πείνας - ασθενών τους, έχουν υπερβεί τα εσκαμμένα. 
Παρακολουθούμε συνεχείς παρεμβάσεις στην άσκηση της Ιατρικής από πολιτικούς παράγοντες, διοικητές νοσοκομείων, "νομικούς συμβούλους", κυρίως όμως από τους εισαγγελείς που μετακυλίουν την κοινωνική και πολιτική ευθύνη της έκβασης της απεργίας πείνας στους ώμους των γιατρών, καλώντας τους ουσιαστικά να παραβιάσουν κάθε ιατρική ηθική και δεοντολογία και να ασκήσουν βία επί των περιθαλπομένων από αυτούς απεργών πείνας (αναγκαστική σίτιση). Παρακολουθούμε άναυδοι να παραβιάζεται κάθε νομιμότητα από τον Διοικητή του "Γεννηματά", ο οποίος απαιτεί πρόσβαση στο φάκελλο νοσηλευόμενου, παραβιάζοντας το ιατρικό απόρρητο και την ιδιωτικότητα του ασθενούς, την ώρα μάλιστα που η γιατρός που έχει επιλέξει ο κρατούμενος - απεργός πείνας να τον εκπροσωπεί ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΦΑΚΕΛΛΟ!
Τέλος, για μια ακόμη φορά, βλέπουμε να παραβιάζεται η ιερότητα των νοσοκομειακών χώρων και, με έμμεσο τρόπο, η αυτονομία του ιατρικού και νοσηλευτικού λειτουργήματος, από δεκάδες πάνοπλους φρουρούς, από ΜΑΤ, από κλούβες ΜΑΤ, από πάνοπλους κουκουλοφόρους αστυνομικούς. 
Η εικόνα αυτή, σε πλήρη αρμονία με την εικόνα μιας Αθήνας - κατεχόμενης πόλης των τελευταίων ημερών, μας κάνει να ανησυχούμε σοβαρά για την ίδια τη δημοκρατία. Είναι ολοφάνερο ότι η κυβέρνηση, τόσο με τη διαχείριση της υπόθεσης Ρωμανού, όσο και με τις συνεχείς παραβιάσεις ελευθεριών σε όλα τα επίπεδα, έχει επιλέξει εξαιρετικά ολισθηρό για τα δημοκρατικά δικαιώματα δρόμο. 
ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ:
1. άμεση ικανοποίηση των αιτημάτων του Νίκου Ρωμανού
2. να αφεθούν οι συνάδελφοί μας απερίσπαστοι κατά την άσκηση του ιατρικού τους έργου 
3. τήρηση της ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας - όχι στην παραβίαση των δικαιωμάτων των απεργών πείνας - όχι στην αναγκαστική σίτιση!
4. να αποχωρήσουν οι αστυνομικές δυνάμεις από τους χώρους των Νοσοκομείων
5. Δημοκρατικά δικαιώματα για τους κρατούμενους, αλλά και για όλους τους κατοίκους της χώρας! Όχι στην αστυνομοκρατία, όχι στην καταστολή των διαδηλώσεων - κινητοποιήσεων, όχι στην προληπτική τρομοκράτηση του Ελληνικού Λαού!


(Αν επιθυμείτε να υπογράψετε συνδεθείτε στην σελίδα στο https://www.facebook.com/ygeionomikoi?fref=nf   και αφήστε σχόλιο με τα στοιχεία σας και την ιδιότητα σας - Εναλλακτικά, αν δεν έχετε λογαριασμό στο f.b, στείλτε τα στοιχεία σας στο mail της Συσπείρωσης και θα τα διαβιβάσουμε στους διαχειριστές της σελίδας.)


ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ


ΦΟΒΟΥ ΤΟΥΣ ΔΑΝΑΟΥΣ ΚΑΙ ΔΩΡΑ ΦΕΡΟΝΤΑΣ-
ΚΑΙ Η ΤΟΜΕΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟ «ΣΤΟΜΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ»;


Τον περασμένο Ιούλιο η υφυπουργός Υγείας και ο εντεταλμένος Διοικητής των δυο
ψυχιατρείων (ΨΝΑ και Δρομοκαϊτειο) είχαν ανακοινώσει ότι, στα τέλη Αυγούστου, θα γνωστοποιούσαν σε ποιά γενικά νοσοκομεία θα μεταφέρονταν οι 15 ψυχιατρικές κλινικές των δυο ψυχιατρείων, έτσι ώστε η «μεταρρύθμιση» (διακηρυσσόμενη και εννοούμενη ως απλή μετακόμιση κλινικών από το άσυλο στο γενικό νοσοκομείο) να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2015, σύμφωνα και με το σύμφωνο Αντόρ- Λυκουρέντζου (αντίστοιχες διεργασίες προωθούνταν και στο ΨΝΘ).
Ξεκίνησε μια σειρά επισκέψεων σε διάφορα γενικά νοσοκομεία από «τεχνικό κλιμάκιο», με επικεφαλής τον Διοικητή των δυο ψυχιατρείων, σε διάφορους χώρους αυτών των νοσοκομείων, με σχεδόν καθημερινή ανάρτηση στο διαδίκτυο φωτογραφιών του «τεχνικού κλιμακίου» έξω από αυτούς τους «εντός ολίγου έτοιμους για υποδοχή κλινικών» χώρους, με την αγωνία να «φουντώνει», αλλά και με γενικευμένη την αντίδραση (αν και, συχνά, από διαφορετικές αφετηρίες) από μεριάς εργαζομένων, ασθενών, οικογενειών και της ευρύτερης κοινωνίας.
Οι σύμμαχοι του εγχειρήματος μετρημένοι στα δάκτυλα… σε μια διαρκή προσπάθεια να συγκαλύπτουν την συμπόρευσή τους με τις διαδικασίες και την ετοιμότητά τους για μετακόμιση.
Είμαστε στα τέλη του Οκτώβρη και αυτή η φουριόζα προετοιμασία της μετακόμισης έχει βαθμιαία εξατμιστεί σε μια «σιγή ιχθύος». Η πολιτική αβεβαιότητα (επικρεμάμενες εκλογές κλπ) έχει παίξει σίγουρα το ρόλο της, αλλά όχι μόνο.
Με τον ίδιο τρόπο, τον περασμένο Μάρτιο, μια κλειστή διαχειριστική ομάδα, υπό τον άμεσο έλεγχο του Διοικητή, επιμελείται της επιλογής των πιο «λειτουργικών» νοσηλευομένων στο γηροψυχιατρικό τμήμα του ΨΝΑ και της ταχείας μεταφοράςτους σε κενές θέσεις οικοτροφείων των ΜΚΟ (σε μια διατεταγμένη επιστράτευση των ΜΚΟ προς επίτευξη του στόχου), με τους εναπομείναντες (περίπου το 50% το αρχικού αριθμού) «λιγότερο λειτουργικούς», κατάκοιτους κλπ, να παραμένουν, όλοι μαζί, σε ένα από τα γηροψυχιατρικά τμήματα (καθώς το άλλο έκλεισε), χωρίς κανένα πλάνο, χωρίς καμιά ορατή προοπτική για μετάβαση σε κατάλληλο και αξιοπρεπή χώρο μέσα στην κοινότητα.
Το αποτέλεσμα: ο αριθμός των ασθενών μέσα στο ΨΝΑ μειώθηκε, αλλά τίποτα δεν άλλαξε - το αντίθετο, τα πράγματα έχουν γίνει χειρότερα, όχι μόνο γιατί οι ιδρυματικές πρακτικές ουδόλως αμφισβητήθηκαν (αλλά, αντιθέτως, εντάθηκαν), αλλά και λόγω της προϊούσας δραματικής υποστελέχωσης του ψυχιατρείου και της συσσώρευσης νοσηλευομένων με όλο και πιο πολύπλοκα προβλήματα.
Το ίδιο συνέβη και με την μεταφορά των κλινικών και το «κλείσιμο του ψυχιατρείου» : ένας κλειστός κύκλος εμπίστων, μια «ομάδα κρούσης» (task force) ανέλαβε το σχεδιασμό και την υλοποίηση, εν κρυπτώ, χωρίς καμιά συμμετοχική διαδικασία και, μπροστά στην αδυναμία, τα αδιέξοδα και το λίμνασμα της υλοποίησης του «κλεισίματος», πάλι εν κρυπτώ, διαλογίζεται και αναζητά διεξόδους με σχέδια επί χάρτου, κατακερματισμένα, που αντανακλούν τον κατακερματισμένο και ανερμάτιστο χαρακτήρα μιας (έλλειψης) πολιτικής ψυχικής υγείας, που είναι αυστηρά λογιστικού χαρακτήρα, δομημένη από τα νεοφιλελεύθερα προτάγματα της με κάθε τρόπο μείωσης (έως εκμηδένισης) του κόστους για ό,τι αφορά ανάγκες (κοινωνικές, θεραπευτικές κλπ)των πιο αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων.
Η βιασύνη και η προχειρότητα στο μεγαλείο της : για το πού θα γίνει το δικαστικό ψυχιατρείο/φυλακή (στο Δαφνί, στο Δρομοκαϊτειο, στο πρώην ψυχιατρείο της Πέτρας Ολύμπου, και θα γίνουν ένα, δυο ή τρία), για το τι θα γίνει με τους «χρόνιους» που μας απομένουν και δεν ξέρουμε τι να τους κάνουμε… για το κάθε τι.
Ετσι πρόκυψε τώρα και η αναδιάρθρωση του συστήματος ψυχιατρικής εφημερίας στο λεκανοπέδιο συνδυασμένη με την τομεοποίηση! «Το νέο εφημεριακό ψυχιατρικό σύστημα πρέπει να ακολουθήσει τις αρχές της τομεοποίησης», «προκειμένου να διασφαλιστεί για πρώτη φορά, η συνέχεια στη φροντίδα των ασθενών», δηλώνει ο Διοικητής των δυο ψυχιατρείων Π. Θεοδωράκης.
Τόσο καιρό που, από πλήθος πλευρές, του τονιζόταν ότι η τομεοποίηση είναι το πρώτο και ουκ άνευ βήμα για την όποια κίνηση «κλεισίματος των ψυχιατρείων» (ως ξεπεράσματος και όχι ως κατάργησης) ο Διοικητής των δύο ψυχιατρείων κώφευε. Τώρα, ξαφνικά, αναλαμβάνει (πάλι μέσω task force) να κάνει την τομεοποίηση του λεκανοπεδίου και κάποια στιγμή να την ανακοινώσει. Το γεγονός ότι η τομεοποίηση, θεμελιώδης παράμετρος του όποιου σοβαρού μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος, συνδέεται με το σύστημα εφημέρευσης, αφενός και ο σχεδιασμός της εν κρυπτώ, αφετέρου, δείχνουν τον, για μιαν ακόμη φορά, ψευδεπίγραφο χαρακτήρα των διακηρύξεων του Π. Θεοδωράκη. Κι΄ αν αναφερόμαστε σ΄ αυτόν, τον διορισμένο από την δικομματική κυβέρνηση Διοικητή, ονομαστικά, είναι όχι μόνο λόγω της στενής και απευθείας (επιτελικού χαρακτήρα) διασύνδεσής του με την εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου (Αδωνι, Βορίδη), αλλά και γιατί, λόγω της διάλυσης όλων των υπηρεσιών/μηχανισμών της Ψυχικής Υγείας στο Υπουργείο, είναι αυτός που, μαζί με μια μικρή ομάδα, σχεδιάζει, αποφασίζει, υλοποιεί...
Είναι γνωστά τα αδιέξοδα, η αθλιότητα και οι πανομοιότυπες πρακτικές που επικρατούν στις ψυχιατρικές κλινικές των γενικών νοσοκομείων όπως και στα ψυχιατρεία. Η περίπτωση του Ευαγγελισμού, που ήλθε πρόσφατα στη δημοσιότητα, αφορά, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, όλα τα γενικά νοσοκομεία και από πολύ παλιά. Το εγχείρημα της μεταφοράς των κλινικών από τα ψυχιατρεία στα γενικά νοσοκομεία θα ήταν απλώς μια επανάληψη του υπάρχοντος και μάλιστα, σε χειρότερη μορφή.
Είναι γνωστή και η πίεση να βρεθεί μια «λύση» στις περιπτώσεις που τα ράντζα φτάνουν να «βγαίνουν από τα παράθυρα» και ο προς εισαγωγή ασθενής παραμένει τη νύχτα στα «επείγοντα», μέχρι να μεταφερθεί στην ψυχιατρική κλινική που θα εφημερεύει την επόμενη μέρα.
Και η «λύση» αυτή «παίζει» από το ξεφόρτωμα των ακούσιων εισαγωγών από τα γενικά νοσοκομεία (κάποια από αυτά εξακολουθούν να μη δέχονται ακούσιες εισαγωγές με το «έτσι θέλω»), στη «μετακύλιση» κάποιων από αυτές σε άλλο νοσοκομείο όταν το εφημερεύον έχει γεμίσει, μέχρι και στην αύξηση των εφημεριών του ΨΝΑ.
Είναι εδώ που μπαίνει στη συζήτηση η τομεοποίηση,ως απάντηση στην κρίση του συστήματος εφημέρευσης, με ολίγον περιτύλιγμα «συνέχειας στην φροντίδα των ασθενών».
 Η τομεοποίηση είναι ένα πολύ σοβαρό εγχείρημα για να γίνεται αντικείμενο επιδερμικών, κενών περιεχομένου διακηρύξεων για την «φροντίδα των ασθενών».
Η τομεοποίηση δεν είναι μια απλή γεωγραφική κατανομή. Είναι ένα θεραπευτικό πρόταγμα, μια βασική παράμετρος της θεραπευτικής προσέγγισης της υπηρεσίας. Είναι η ανάληψη της ευθύνης για απάντηση σε όλες αδιακρίτως τις ανάγκες ψυχικής υγείας του πληθυσμού μιας ορισμένης περιοχής. Δεν μπορεί με κανένα τρόπο να αναχθεί σε απλή διευθέτηση του ζητήματος της εφημέρευσης, με όσα φραστικά περιτυλίγματα κι’ αν στολιστεί. Η υλοποίησή της σημαίνει, κατ΄ αρχήν, συμμετοχή «από τα κάτω» στο σχεδιασμό της, καθώς και χρόνοστην εφαρμογή της προκειμένου να διευκολυνθεί η αλλαγή της κουλτούρας των λειτουργών και να μπορέσει να λειτουργήσει η λογική του τομέα σε μια πόλη (και σε μια χώρα) όπου ο καθένας είχε μάθει για χρόνια να βρίσκει φροντίδα στη μονάδα που τύχαινε να βρεθεί τη μέρα της εισαγωγής και όχι στις (ανύπαρκτές) υπηρεσίες της «περιοχής που κατοικεί».
Φυσικά, η τομεοποίηση, όπως έχει γίνει σε πολλές περιπτώσεις διεθνώς, δεν προϋποθέτει την μεταφορά της κλινικής από το ψυχιατρείο, αλλά ξεκινάει μέσα από το ψυχιατρείο και, όταν υπάρξουν οι προϋποθέσεις, μεταφέρεται η κλινική εκτός. Είναι «ο τρόπος και όχι ο τόπος» που έχει την πρωτεύουσα σημασία, ιδιαίτερα σε μια χώρα με την δεδομένη κυρίαρχη ψυχιατρική κουλτούρα, όπως η Ελλάδα.
Εκτός, φυσικά, από εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα, όπως το μέγεθος των τομέων, η ίδρυση ολοκληρωμένων κοινοτικών υπηρεσιών (ΚΨΥ παντού) κλπ, σημασία έχει εν προκειμένω να κατανοήσουμε (στο βαθμό που στ΄ αλήθεια εννοούμε στο περιεχόμενό της και όχι εν τη ρύμη του λόγου εκστομίζουμε τη λέξη τομεοποίηση), ότι κάθε τομεοποιημένη κλινική θα εφημερεύει σε 24ωρη βάση, άρα χρειάζεται επαρκές ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό για να μπορεί να το κάνει. Ποιά κλινική ψυχιατρείου έχει αυτή τη στιγμή επαρκές προσωπικό για να μπορεί να εφημερεύει σε 24ωρη βάση; Καμιά.
Χωρίς μαζικές προσλήψεις προσωπικού όλων των ειδικοτήτων κάθε κουβέντα για τομεοποίηση, ως προϋπόθεση μιας διαδικασίας μετασχηματισμού και ξεπεράσματος του ψυχιατρείου, αποτελεί καθαρή κοροϊδία.
Διεκδικούμε την τομεοποίηση εδώ και τώρα, αλλά αυτή, για να λειτουργήσει, είναι συνυφασμένη με προσλήψεις εδώ και τώρα. Διαφορετικά, χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις, όπως φαίνεται ότι σχεδιάζεται να γίνει, θα χρησιμοποιηθεί και αυτή ως λέξηκενή περιεχομένου (όπως έχουν καταντήσει την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», τα «δικαιώματα», την «καταπολέμηση του στίγματος» και πολλές άλλες), χρήσιμη, πλέον, απλώς ως σερβίρισμα για σκοπούς διαμετρικά αντίθετους από αυτούς που τίθενται από το περιεχόμενό της – ως ένα ακόμη άλλοθι για την περαιτέρω διάλυση της ψυχικής υγείας.
Αλλά τι να λέμε για τα ψυχιατρεία τη στιγμή που υπάρχουν γενικά νοσοκομεία στην Αθήνα (Ερυθρός, Ασκληπιείο Βούλας) με ψυχιάτρους, εδώ και χρόνια, χωρίς να λειτουργεί ψυχιατρική κλινική, ενώ σε νοσοκομεία σε περιοχές που εξυπηρετούνται από την Αθήνα, δεν γίνεται καμιά προσπάθεια για να λειτουργήσουν ψυχιατρικές κλινικές στα εκεί γενικά νοσοκομεία;
Σε κάθε περίπτωση, περιμένουμε με «ανυπομονησία» την ανακοίνωση της «εφημεριακής τομεοποίησης» από το «τεχνικό κλιμάκιο» του κ. Διοικητή και τότε είναι σίγουρο ότι, όχι μόνο θα έχουμε πολλά να πούμε, αλλά, προπαντός, να κάνουμε….



28/10/2014


ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

Πηγή: https://www.efsyn.gr/arthro/ethniki-katathlipsi-mythos-i-pragmatikotita


«Ο αγώνας και μόνο προς την κορυφή αρκεί για να γεμίσει μιαν ανθρώπινη καρδιά. Πρέπει να φανταστούμε τον Σίσυφο ευτυχισμένο»
Αλμπέρ Καμί
«Είναι μια αίσθηση απόλυτου κενού, δεν έχει τίποτα νόημα, δεν αξίζει τίποτα πια, δεν έχει σημασία κανείς. Βουλιάζεις, το ξέρεις ότι βουλιάζεις, σε λίγο θα πνιγείς, κι αντί να σε τρομάξει αυτό, μπορεί και να σε ανακουφίζει».
Η Ελένη (τα πραγματικά της στοιχεία στη διάθεση της εφημερίδας) επιχειρεί να μεταφέρει με λέξεις το βίωμά της, αυτό που ο γιατρός της έχει διαγνώσει ως κατάθλιψη.
Η Τζίνα το περιγράφει σαν «ατελείωτη, αφόρητη οδύνη».
Κι η Μυρτώ «σαν να έχεις γίνει ένα με το χώμα και να μη σου δίνει χαρά και κίνητρο τίποτα πια, ούτε καν η αγάπη από τα παιδιά σου».
Παραδόξως, γελάνε κι οι τρεις όταν τους αναφέρουμε πως είμαστε μάλλον συντονισμένοι, αφού όλοι μάς λένε πως πάσχουμε από «εθνική κατάθλιψη».
Για τους ανθρώπους που παλεύουν με την κατάθλιψη, η ευκολία με την οποία χρησιμοποιούμε όλοι οι υπόλοιποι τη φράση «είμαι σε κατάθλιψη» μοιάζει με κακόγουστο αστείο ή με ύβρη.
Μας το λένε πολιτικοί, μας το λένε ειδικοί, τα αναπαράγουν δημοσιογράφοι.
Το ακούμε τόσο συχνά που τείνουμε να το πιστέψουμε: πάσχουμε από «εθνική κατάθλιψη».
Το ακούσαμε και την Πρωτοχρονιά μαζί με τις ευχές του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το διαβάσαμε και πρόσφατα με αφορμή το δεύτερο συνέδριο ψυχικής υγείας στο Ζάππειο.
«Τουλάχιστον τρεις μεγάλες ελληνικές πόλεις θα γέμιζαν οι Ελληνες που πάσχουν από κατάθλιψη - την Πάτρα, τα Γιάννενα και τον Βόλο». Αυτή τη φράση από μια ολόκληρη εισήγηση του ψυχίατρου Πέτρου Σκαπινάκη, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, επέλεξαν να αναπαραγάγουν μια σειρά από ιστοσελίδες με τίτλους όπως «Στα δίχτυα της κατάθλιψης οι Ελληνες».
Εχουμε υπάρξει «έθνος ανάδελφον», όπως μας αποκαλούσε ο Πρόεδρος Σαρτζετάκης, έχουμε ζήσει και σε «χώρα απέραντο φρενοκομείο», όπως μας περιέγραφε ο «εθνάρχης» Καραμανλής.
Τα τελευταία χρόνια η... διάγνωση είναι «κατάθλιψη».
Είναι δύσκολο να εντοπίσουμε με ακρίβεια την ημερομηνία γέννησης της βολικής όσο και γενικευτικής ταμπέλας, που όπως όλες οι ταμπέλες συνδυάζει στοιχεία της πραγματικότητας με μπόλικες δόσεις αυθαιρεσίας.
Πολιτικός νονός της έκφρασης φαίνεται να είναι ο Αντώνης Σαμαράς, υιοθετώντας τον όρο ήδη από τον Απρίλιο του 2010.
Τη δική του διάγνωση, ότι τα ΜΜΕ ευθύνονται για τη γενικευμένη κατάθλιψη, έκανε ο τότε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θεόδωρος Πάγκαλος το 2011.
Το ίδιο περίπου επιχείρημα, με νέο αμπαλάζ, θα επικαλεστεί ως υπουργός Επικρατείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. ο Νίκος Παππάς τον Δεκέμβριο του 2015, δηλώνοντας ότι «κύκλοι που θίγονται από κυβερνητικές πρωτοβουλίες προσπαθούν την προσωπική τους κατάθλιψη να τη μετατρέψουν σε λαϊκή κατάθλιψη» - επιλέγοντας ωστόσο το επίθετο «λαϊκή» αντί για το καπαρωμένο από τη δεξιά παράταξη «εθνική».

Η «διάγνωση» των ΜΜΕ

Ωστόσο τα ΜΜΕ, πολλά χρόνια πριν η κρίση σαρώσει τις ζωές μας, με βάση πραγματικά στοιχεία έβγαζαν τη δική τους υπερβολική «διάγνωση».
«Μια χώρα στα χάπια» έγραφε κορυφαία σε πωλήσεις εφημερίδα το 2002 και το ρεπορτάζ για την κατανάλωση ψυχοφαρμάκων επαναλαμβανόταν σχεδόν εθιμοτυπικά κάθε χρόνο.
Με εντυπωσιακούς τίτλους, ελάχιστα αποσπάσματα από ομιλίες επιφανών επιστημόνων και σχεδόν καμία αναφορά στο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της κάθε περιόδου, τα ΜΜΕ συνήθως μας καθίζουν με ευκολία στο ντιβάνι και μας φορούν με χαρακτηριστική άνεση μια ταμπέλα που απλοποιεί τα φαινόμενα και βάζει σε κουτάκια τις αντιδράσεις μας.
Αυτό συνέβη και με την πρόσφατη ανακοίνωση του κ. Σκαπινάκη: «Δεν έχουμε δει εμπειρικά έντονη αύξηση στη βαρύτητα των περιστατικών, αλλά αυξημένη κίνηση στους δημόσιους φορείς, επειδή πολύς κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα να απευθυνθεί στην ιδιωτική ιατρική. Αυτό που ισχύει είναι ότι η κρίση δημιουργεί μια μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας».
Ποιο είναι το κατώφλι της κατάθλιψης, ρωτήσαμε τον ψυχίατρο: «Καταθλιπτικά συμπτώματα μπορεί να έχει και το 10%. Στην ομιλία μου στο Ζάππειο είπα ότι ένας στους τρεις από τους 500.000 μπορεί να χρειαστεί εξειδικευμένη βοήθεια. Και ένας στους πέντε να έχει ανάγκη θεραπείας».
Ομως τα περισσότερα ΜΜΕ δεν ανέφεραν το σύνολο της πρότασης, αλλά έμειναν στο εντυπωσιακό νούμερο του «μισού εκατομμυρίου καταθλιπτικών».
Με την ίδια ευκολία μάς βομβαρδίζουν συχνά με εξίσου εντυπωσιακά -και βαθιά οδυνηρά- νούμερα: 80,8% αυξήθηκε το ποσοστό του πληθυσμού που δήλωσε κατάθλιψη από το 2009 στο 2014, κατά 27% αυξήθηκαν οι αυτοκτονίες την τριετία 2008-2011, ένας στους πέντε δεν απολαμβάνει τη ζωή του την άνοιξη του 2016, ένας στους δύο αισθάνεται ανασφάλεια, αγωνία και φόβο, θυμό και αγανάκτηση, απογοήτευση και θλίψη.
Είμαστε όντως ένας λαός σε κατάθλιψη; Ή μήπως η ακραιφνής λιτότητα παράγει περισσότερη κοινωνική καταστροφή και οδύνη από αυτήν που μπορούμε να αντέξουμε;
Χρειαζόμαστε όλοι τον «ειδικό» μας για να αντιμετωπίσουμε την ανεργία, την επισφάλεια, την ανασφάλεια, τη φτώχεια, την έλλειψη προοπτικής;
Ή μήπως το πρόβλημά μας είναι ακριβώς η ανεργία, η επισφάλεια, η ανασφάλεια, η φτώχεια, η έλλειψη προοπτικής;
«Η κρίση αύξησε το ενδιαφέρον των ΜΜΕ για αυτά τα φαινόμενα. Εμείς βρήκαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε και να ευαισθητοποιήσουμε τον κόσμο για αυτά τα ζητήματα», εξηγεί ο κ. Σκαπινάκης.
«Αν μου λέγατε πριν από 10 χρόνια ποιοι σας παίρνουν τηλέφωνο να μιλήσετε για την κατάθλιψη, θα σας έλεγα κανείς, γιατί υπήρχε στίγμα. Τώρα όλοι θέλουν να μιλήσουν. Το θετικό είναι ότι οι άνθρωποι αποστιγματίζονται. Ομως, να το βάζουμε στη σωστή του βάση: μην τρομάζουμε τον κόσμο ότι υπάρχει κάποια “επιδημία” κατάθλιψης, ούτε ότι όταν περάσει η κρίση θα σταματήσει και η κατάθλιψη. Αλλο τα καταθλιπτικά συμπτώματα κι άλλο η κατάθλιψη. Στεναχώριες έχουμε όλοι μας. Η κατάθλιψη είναι μια πολύ πιο περίπλοκη νόσος».

Το πρόβλημα σε αριθμούς

 Η συχνότητα βαριάς κλινικής κατάθλιψης διπλασιάστηκε από το 2008 στο 2009, ενώ οι πλέον ευάλωτοι είναι αυτοί που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα οικονομικά προβλήματα και οι γυναίκες. Τα στοιχεία καταγράφει η πρώτη Εθνική Μελέτη Νοσηρότητας και Παραγόντων Κινδύνου, των ιατρικών σχολών της Ελλάδας.
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι η εργασιακή κατάσταση και ιδιαίτερα η ανεργία επηρεάζει την ψυχική υγεία των ανθρώπων αυξάνοντας σημαντικά τα ποσοστά άγχους και κατάθλιψης και μειώνοντας τους δείκτες προσωπικής ευεξίας.
 H Eλλάδα καταγράφεται μεταξύ των χωρών με τους χαμηλότερους δείκτες αυτοκτονιών στην έκθεση του ΟΟΣΑ. Πριν από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, η Ελλάδα είχε από τα χαμηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών (2,9/100.000 κατοίκους).
Την τριετία 2008-2011 το ποσοστό αυξάνεται κατά 27%. Το έτος 2013 ήταν 4,2 (Μ.Ο. των χωρών του ΟΟΣΑ 12,0).
 Ενας στους δύο δήλωσε ότι τον τελευταίο μήνα δεν ήταν καλή η ψυχική του υγεία, λόγω άγχους ή κατάθλιψης ή προβλημάτων στον έλεγχο των συναισθημάτων, σύμφωνα με έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (άνοιξη του 2016).
 42,6% των ερωτηθέντων απολαμβάνουν «μέτρια» τη ζωή τους, 20,5% λίγο ή καθόλου και 36,9% απολαμβάνει πολύ ή υπερβολικά τη ζωή του.
 Εξι στους δέκα αναγνωρίζουν ότι η ζωή έχει νόημα. Ενας στους δέκα θεωρεί ότι η ζωή έχει λίγο ή καθόλου νόημα.
 Το 15% δηλώνει ότι αισθάνεται ανασφάλεια, αγωνία και φόβο, το 14% θυμό και αγανάκτηση, το 9,7% απογοήτευση και θλίψη, το 8,2% άγχος και το 44,6% όλα αυτά μαζί.
Η Γραμμή Βοήθειας του ΕΠΙΨΥ για την κατάθλιψη λειτούργησε από το 2007 έως το 2014, οπότε σταμάτησε λόγω έλλειψης χρηματοδότησης.
Δέχτηκε πάνω από 7.500 κλήσεις σε τρία χρόνια (Μάιος 2008-Ιούνιος 2014), με τις κλήσεις να διπλασιάζονται μετά την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου.
Η πλειονότητα των περιπτώσεων αφορούσε γυναίκες.
➩ Γυναίκα, 53 ετών: «Σήμερα δεν έχουμε πρόβλημα. Αύριο όμως; Το κακό θα έρθει και στο δικό μας σπίτι. Στη δική μας δουλειά. Τα βλέπουμε τριγύρω: στον γείτονα, στους συγγενείς, στα ΜΜΕ... Με πιάνει τρόμος, μην τυχόν και μας συμβεί κάτι, και νιώθω ότι δεν μπορώ να κάνω τίποτα. Είμαι μουδιασμένη».
➩ Ανδρας, 31 ετών: «Δεν μπορώ να ζητάω ελεημοσύνη. Εχασα την αξιοπρέπειά μου».
➩ Γυναίκα, 23 ετών: «Οι γονείς μου δεν μπορούν πια να μου δίνουν χρήματα... Νιώθω τύψεις που τους επιβαρύνω και, το τελευταίο διάστημα -ξέρω ότι είναι παράλογο-, επειδή ακούω συχνά για προβλήματα υγείας, φοβάμαι ότι θα πάθω κάτι κι εγώ. Πελαγώνω με όλες αυτές τις σκέψεις και καταλήγω να κλαίω συνέχεια».
➩ Γυναίκα, 34 ετών: «Κάθε φορά που σκέφτομαι την κατάστασή μου με πιάνει πανικός. Δεν μπορώ να αναπνεύσω. Είμαι εδώ και έξι μήνες άνεργη. Τα έξοδα τρέχουν, εγώ χρωστάω παντού και το άγχος μου όλο και μεγαλώνει. Δεν μπορώ στιγμή να ηρεμήσω».
➩ Αντρας, 42 ετών: «Φοβάμαι ότι θα τρελαθώ. Δεν θα αντέξω και θα πέσω από το μπαλκόνι. Δεν βλέπω να υπάρχει κάτι άλλο να κάνω πλέον. Δεν αντέχω να ψάξω για δουλειά... Ούτε να προσπαθήσω. Ναι, το σκέφτομαι συχνά να βλάψω τον εαυτό μου...»
Πηγή: Ελληνική Κρίση - «εθνική» κατάθλιψη - Μιχ. Μαδιανός, Μαρίνα Οικονόμου

Δύο ειδικοί μιλούν στην «ΕΦ.ΣΥΝ.»

Ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, Δημήτρης Πλουμπίδης, και ο ψυχίατρος Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου μάς βοηθούν να κατανοήσουμε την «εθνική μας κατάθλιψη».
Θέσαμε και στους δύο τα παρακάτω πέντε ερωτήματα:
 Στο δεύτερο συνέδριο ψυχικής υγείας στο Ζάππειο ο κ. Σκαρινάκης ανακοίνωσε ότι 500.000 Ελληνες πάσχουν από κατάθλιψη. Τα ΜΜΕ αναπαρήγαγαν την είδηση με πηχυαίους και τρομακτικούς τίτλους. Από την πείρα σας θεωρείτε ότι υπάρχει ραγδαία αύξηση του φαινομένου;
 Με δεδομένο ότι η πλήρης διάλυση της όποιας μας κανονικότητας προκαλεί απώλειες και ανατρέπει τη ζωή όλων μας, πιστεύετε ότι αυτό που αυξάνεται είναι η κατάθλιψη ή το προσωπικό πένθος και η κοινωνική οδύνη; Συνδέεται και πώς η κατάθλιψη με την οικονομική κρίση και τις πολιτικές λιτότητας; Πότε ένας άνθρωπος περνάει το κατώφλι της νόσου;
 Ηδη από το 2002 βρίσκουμε ρεπορτάζ για αύξηση της χρήσης αντικαταθλιπτικών - με νέα ρεκόρ κατανάλωσης κάθε χρονιά. Πώς ερμηνεύετε το φαινόμενο;
 Εδώ και χρόνια ακούμε συχνά τους πολιτικούς να μιλούν για «εθνική κατάθλιψη». Συμμερίζεστε τον όρο; Μπορεί η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα να αναλυθεί με ψυχιατρικούς όρους;
 Ποια πιστεύετε ότι πρέπει να είναι η απάντηση τόσο σε προσωπικό όσο και συλλογικό επίπεδο;

Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου

«Η “ψυχολογία της αντίστασης” είναι το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την όποια “κατάθλιψη”»

 Αυτό που συχνά περιγράφεται ως κατάθλιψη δεν είναι παρά η διάχυτη κοινωνική δυσφορία και οδύνη, που μπορεί να περιλαμβάνει άγχος, αϋπνία, θλίψη, απόγνωση, απελπισία, το βίωμα της κοινωνικής ντροπής, την αίσθηση της έλλειψης ενός μέλλοντος που ν' ανοίγεται ως μια προοπτική. Ολα αυτά, που είναι συχνά και συνήθη βιώματα, μια άκρως φυσιολογική αντίδραση του «είναι» μας μέσα στις συνθήκες της κοινωνικής αποδιάρθρωσης που ζούμε, είναι εύκολο να ψυχιατρικοποιηθούν και να σερβιριστούν ως «καταθλιπτική διαταραχή», ως μια νόσος των διαγνωστικών/ταξινομητικών εγχειριδίων.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η ίδια ψυχιατρική κοινότητα, που μιλάει τώρα για φρενήρη αύξηση της κατάθλιψης, εδώ και αρκετό καιρό αρνείται την αλματώδη, για τα ελληνικά δεδομένα, αύξηση των αυτοκτονιών, που, κατ' αυτήν τη λογική τους, θα έπρεπε να θεωρείται μια αναπόδραστη συνέπεια αυτής της «τόσο» μεγάλης αύξησης της επίπτωσης της κατάθλιψης, ως νόσου.
 Το γεγονός ότι αυτό που κυριαρχεί είναι η διάχυτη κοινωνική δυσφορία και οδύνη, δεν σημαίνει ότι, σ' αυτές τις συνθήκες της οικονομικής κρίσης και των καταλυτικών συνεπειών της στις ζωές της συντριπτικής πλειονότητας, δεν αυξάνονται και τα ποσοστά της κατάθλιψης ως διαταραχής -όπως, άλλωστε, έχει παρατηρηθεί σε όλες τις περιόδους οικονομικής ύφεσης στον καπιταλισμό. Υπάρχει, ωστόσο, ένα συνεχές (μια διαφορά βαθμού και όχι ποιοτική) ανάμεσα στο καθημερινό βίωμα της οδύνης, π.χ., από την απειλούμενη κατάσχεση του σπιτιού σου, από τη μακροχρόνια ανεργία, από την αίσθηση ότι δεν αξίζεις πια τίποτα γιατί, πολύ συγκεκριμένα και υλικά, δεν μπορείς να εξασφαλίσεις τη δική σου επιβίωση και της οικογένειάς σου, μέχρι την εγκαθίδρυση μιας καταθλιπτικής διαταραχής, όταν τα ανυπόφορα αδιέξοδα του σήμερα έρχονται να «ακουμπήσουν» πάνω σε (και να αλληλεπιδράσουν με) μια συγκεκριμένη, ιδιαίτερη προσωπική ιστορία.
Αλλωστε και ο ΠΟΥ, ήδη από την τελευταία δεκαετία του περασμένου αιώνα, είχε προβλέψει ότι η κατάθλιψη θα έφτανε, το 2020, ν' αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου (μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα) - χωρίς, βέβαια, ποτέ το ζήτημα της κατάθλιψης να τίθεται στις πραγματικές του διαστάσεις, από φόβο, προφανώς, μήπως αποκαλυφθεί μια δυσφορία με πηγή όχι μέσα στο άτομο, αλλά στο κοινωνικό πλαίσιο.
 Η ραγδαία αύξηση της συνταγογράφησης των αντικαταθλιπτικών, ιδιαίτερα των νεότερων, οφείλεται, πρωτίστως, στις πολιτικές προώθησής τους στην αγορά από το διεθνές βιο-φαρμακο-βιομηχανικό σύμπλεγμα, μέσω και της χειραγώγησης της υπερδιάγνωσης της κατάθλιψης, αλλά και της περαιτέρω διεκδίκησης/απόκτησης ενδείξεών τους και για άλλες ψυχικές διαταραχές. Και όλα αυτά με την αγαστή συνεργασία της πλειονότητας της ψυχιατρικής κοινότητας (για τον τρόπο που γίνεται, δείτε και το σκάνδαλο με τη Novartis), η οποία, ιδιαίτερα από τη δεκαετία του '80, έχει στραφεί στη βιολογική ψυχιατρική και έχει μάθει να «διαβάζει» την όποια ψυχική οδύνη ως μια κατάσταση «χημικής ανισορροπίας» του εγκεφάλου, που χρειάζεται, απλώς, το ψυχοφάρμακο.
Σε μια λογική ταμποναρίσματος της ψυχικής δυσφορίας του υποκειμένου. Λογική που εσωτερικεύεται από το ίδιο το υποκείμενο που νιώθει ότι δεν μπορεί να ζήσει «χωρίς τα χάπια του».
 Ο όρος «εθνική κατάθλιψη», που δυστυχώς προωθήθηκε και από πολλούς ψυχιάτρους, στοχεύει σε μια ψυχιατρικοποίηση των υποκειμενικών βιωμάτων ως ενός ακόμα εργαλείου για τη χειραγώγηση των λαϊκών μαζών. Η καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου, που η προϊούσα επιδείνωσή του δεν φαίνεται να έχει ορατό τέλος, η απογοήτευση και το μούδιασμα μπροστά σ' αυτό που βιώνεται ως «έλλειψη εναλλακτικής» (μετά και την οριστική και αμετάκλητη διάψευση των όποιων ελπίδων από την «πρώτη φορά Αριστερά») μπορεί, εξωτερικά, να εμφανίζονται με μιαν εξατομίκευση, μ' έναν εγκλωβισμό στις πρακτικές ατομικής επιβίωσης, με μιαν εσωστρέφεια, μιαν απάθεια και μια παθητικότητα, που, όμως, κρύβει, από πίσω, πολύ θυμό.
Ο οποίος, όπως έχει δείξει και η πρόσφατη ιστορία μας, κανείς δεν ξέρει πότε και πώς θα ξεσπάσει.
 Η απάντηση είναι, όπως ήταν πάντα, η αντίσταση σε όλα αυτά που αρνούνται και ακυρώνουν τη ζωή μας, την ανθρώπινη υπόσταση και αξιοπρέπειά μας. Η «ψυχολογία της αντίστασης» ήταν πάντα ο κύριος παράγοντας που προστάτευε την προσωπικότητα από τη διάλυση και την εκμηδένιση.
Με την ψυχολογία του ατόμου να γίνεται ψυχολογία ενός μέλους της ομάδας, μέσα από τη συμμετοχή και την ενσωμάτωση σε συλλογικότητες που παλεύουν ενάντια σε όσα και όσους καταστρέφουν τις ζωές μας. Είναι μέσα από τη συνειδητή και συλλογική δράση, σε μια χειραφετητική προοπτική, που ζωντανεύει η ελπίδα στο μέλλον ως το θεμέλιο της ανθρώπινης ύπαρξης. Που κάνει δυνατή τη ζωή ως μια προοπτική.
Αυτό ήταν πάντα και είναι, πολύ περισσότερο σήμερα, το βασικό και πιο αποτελεσματικό φάρμακο για την όποια «κατάθλιψη».

Δημήτρης Πλουμπίδης

«Η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα δεν μπορεί να αναλυθεί με όρους ψυχολογίας των ατόμων»

 Το πρόβλημα της κατάθλιψης, της αυτοκτονικότητας και των αυτοκτονιών έχει ευρύτατα συζητηθεί από την αρχή της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης. Εχουν δημοσιευτεί μελέτες που αναδεικνύουν μια απότομη αύξηση της κατάθλιψης από 3,3% του πληθυσμού το 2008 -όταν τα μαύρα σύννεφα πύκνωναν απειλητικά αλλά στην Ελλάδα η κρίση δεν είχε επίσημα ξεσπάσει- σε 8,2% το 2011 και 12,3% το 2013.
Τα φαινόμενα σήμερα παρουσιάζουν μια σχετική σταθεροποίηση και όχι σημαντική αύξηση.
 Η δεκαετία πριν από την κρίση χαρακτηρίζεται από την πλασματική ευημερία που εξέθρεψε κάθε είδους ατομικές συμπεριφορές και τον κατακερματισμό του κοινωνικού ιστού. Η κατάθλιψη δεν συνδέεται αυτόματα με την κοινωνική κρίση, αλλά με το γεγονός ότι αυτή πιέζει ή καταστρέφει τόσες πολλές πλευρές της κοινωνικής ζωής που κάποιες από αυτές θα λειτουργήσουν τραυματικά στον εσωτερικό κόσμο των περισσότερων από εμάς.
Οι αόριστες ή σκοτεινές προσωπικές προοπτικές, η φθορά των κοινωνικών σχέσεων, η ταπείνωση από την οφθαλμοφανή εξάρτηση της χώρας είναι παράγοντες που εκτρέφουν την κατάθλιψη.
Ομως η καταθλιπτική ή ακόμα και η αυτοκτονική διάθεση για να γίνουν πραγματικά απειλητικές καταστάσεις πρέπει να έχουν σημαντική διάρκεια, ενώ η ψυχική πίεση θίγει κατά προτεραιότητα άτομα με ένα ευάλωτο προσωπικό υπόστρωμα.
 Η ευρεία χρήση των αντικαταθλιπτικών και των αγχολυτικών φαρμάκων προηγείται σαφέστατα της οικονομικής κρίσης και αφορά την τελευταία τριακονταετία. Αυτό οφείλεται τόσο στους γιατρούς, καθώς η συνταγογράφηση έχει γίνει θεραπευτικός αυτοματισμός ακόμα και σε ήπιες καταθλιπτικές εικόνες χάρη στη γρήγορη βελτίωση του άγχους, όσο και τους ασθενείς που τα επιζητούν.
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων με «στεγνή» ψυχοθεραπεία ή κοινωνικά μέσα είναι πολύ πιο μακροχρόνια και απαιτεί την κινητοποίηση ατομικών και ομαδικών δυναμικών, που δεν είναι πάντα προφανή και διαθέσιμα.
 Δεν μπορούμε να μιλούμε για «εθνική κατάθλιψη». Ισως να ονομάζουν έτσι τη γενικευμένη αναστάτωση των ανθρώπων από τη σωρεία δυσμενών αλλαγών που βλέπουν ή φοβούνται. Η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα δεν μπορεί να αναλυθεί με όρους ψυχολογίας των ατόμων, οι πολιτικοί όμως γνωρίζουν ότι αν καταφέρουν να συντονιστούν με τους φόβους και τις ελπίδες πολλών ανθρώπων και να τους δώσουν μια, έστω μακρινή, διέξοδο αποκτούν σημαντικό προβάδισμα.
 Οταν κάποιος καταρρέει υπό το βάρος της κατάθλιψης και του άγχους τότε η χρήση των διαθέσιμων θεραπευτικών μεθόδων, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων, είναι απαραίτητη. Οταν όμως η κατάθλιψη φτάνει σε διψήφια ποσοστά του πληθυσμού, τότε παύει να είναι το πρόβλημα μερικών ευάλωτων ατόμων και γίνεται κοινωνικό.
Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνική πραγματικότητα σπρώχνει στα άκρα πολλούς από τους πολίτες του τόπου και η θεραπεία γίνεται κοινωνική, δηλαδή η άρση των πιέσεων και η βελτίωση των συνθηκών που γεννούν την κατάθλιψη.

Επιδεινώνεται nραγικά η ψυχική υγεία των προσφύγων

πηγή:http://www.efsyn.gr/arthro/epideinonetai-tragika-i-psyhiki-ygeia-ton-prosfygon

Προσφυγόπουλο σε εγκαταστάσεις φιλοξενίας PHASMA/ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
 
Συντάκτης: 

Θεόδωρος Μεγαλοοικονόμου*
Ο διαιωνιζόμενος εγκλωβισμός των προσφύγων στην Ελλάδα, με τον εγκλεισμό των περισσότερων από αυτούς, υπό τις γνωστές, άθλιες συνθήκες, σε hotspots και στρατόπεδα συγκέντρωσης ανά τη χώρα, με μιαν «υποδοχή» που ισοδυναμεί με την επιβολή συνθηκών ακραίας στέρησης (όχι μόνο ως προς τις βασικές ανάγκες, αλλά και ως προς τα θεωρούμενα βασικά δικαιώματα, του ασύλου κ.λπ.), με κοινό σε όλους/ες το βίωμα ενός μέλλοντος που κλείνει όλο και πιο ασφυκτικά και με το βίωμα αυτό να αποτελεί πλέον την όλο και πιο ανυπόφορη καθημερινότητά τους, ήταν επόμενο να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία όλο και περισσότερων.
Επιπτώσεις οι οποίες, αν δεν προκύψει κάποιο δραματικό-εκκωφαντικό συμβάν, δεν γίνονται γνωστές, αλλά, όσο περνάει ο καιρός, γίνονται όλο και πιο πυκνές και σοβαρές και, όλο και πιο συχνά, απαιτούν ψυχιατρική νοσηλεία, ενίοτε ακούσια. Αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, αλλά και ψυχωτικά επεισόδια, αυτοκτονικότητα και όλο και πιο συχνές απόπειρες αυτοκτονίας.
Μια ψυχική οδύνη που εκφράζεται ποικιλοτρόπως και έχει να κάνει, πρωτίστως, με τις ανυπόφορα ψυχοπιεστικές, τραυματικές συνθήκες που βιώνουν εδώ, οι οποίες αγκυροβολούν πάνω στο τραύμα της προσφυγιάς (της απεγνωσμένης προσπάθειας διαφυγής από τον πολεμικό όλεθρο και/ή την πολιτική καταστολή, μέσα από σύνορα, κυνηγητό, κυκλώματα, θαλασσοπνιγμούς), αλλά, ενίοτε, και σε πιθανές τραυματικές εμπειρίες πριν από την προσφυγιά.
►Η σκόπιμα χρονοβόρα, δυσλειτουργική και γραφειοκρατική διαδικασία του ασύλου, έτσι ώστε να το κάνει απρόσιτο από την πρώτη στιγμή (με την υποβολή αίτησης μέσω skype, την πολύμηνη καθυστέρηση για την πρώτη συνέντευξη κ.λπ.) μέχρι την, ως επί το πλείστον πλέον, απορριπτική απάντηση (σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο),
►η επικρεμάμενη, για πολλούς/ές, απειλή επαναπροώθησης,
►η ανεργία και η έλλειψη του όποιου εισοδήματος,
►οι δυσκολίες πρόσβασης στο σύστημα υγείας,
►η απώλεια της πάλαι ποτέ κοινωνικής τους θέσης και η έλλειψη υποστηρικτικών συστημάτων (οικογενειακών ή άλλων),
►η αγωνία για τα μέλη της οικογένειας που έχουν μείνει πίσω και το πώς θα ξαναβρεθούν μαζί,
►οι δυσκολίες και τα εμπόδια που ενίοτε ορθώνονται ακόμα και στη διαδικασία της επανένωσης (με διάφορα, εκάστοτε, προσχήματα από τις χώρες της Ε.Ε.),
►η άκρως ισχνή, με το σταγονόμετρο, διαδικασία επανεγκατάστασης (relocation),
►το πρόβλημα της γλώσσας και οι δυσκολίες προσαρμογής στην κουλτούρα της χώρας «υποδοχής», όλα αυτά συνιστούν ένα περαιτέρω τραύμα που έρχεται να πλήξει υποκείμενα ήδη πολλαπλώς τραυματισμένα και επομένως εξαιρετικά ευάλωτα.
Τελευταία έχουν πυκνώσει οι απόπειρες αυτοκτονίας, που, πολλές από αυτές, μερικοί καλοθελητές τις θεωρούν, σύμφωνα και με την προσφιλή στον κυρίαρχο ψυχιατρικό θεσμό ορολογία, απλώς «χειριστικές» - όπως και τους ποικίλους αυτοτραυματισμούς.
Χωρίς να υπεισέλθουμε σε μια συζήτηση για τον απλοποιητικό και απενοχοποιητικό για τους κυρίαρχους θεσμούς (ψυχιατρικός και άλλοι) χαρακτήρα αυτών των ορισμών, που ακυρώνουν το νόημα αυτών των συμπεριφορών, αυτό που σηματοδοτούν και προσπαθούν να αρθρώσουν, με τον πιο απεγνωσμένο τρόπο, απέναντι στα τείχη που έχει υψώσει η δήθεν «πολιτισμένη» Ευρώπη ενάντια στην ίδια την ύπαρξη και τη ζωή των προσφύγων, θα επισημάνουμε ότι η ίδια ακριβώς «εύκολη» ορολογία επιφυλάσσεται και για τους ντόπιους, όπως για όλους τους ψυχικά πάσχοντες, «ανεξάρτητα από φύλο, φυλή, εθνότητα, θρησκεία, σεξουαλικό προσανατολισμό», που προσπαθούν με όποιο τρόπο να ακουστούν απέναντι στην κώφωση των γύρω, απέναντι στη δομική ακαμψία των κάθε λογής κυρίαρχων θεσμών.
Θα θυμίσουμε μόνο τον ορισμό που δίνει για την αυτοκτονία ένα κλασικό εγχειρίδιο της Ψυχιατρικής, ένα εγχειρίδιο που με κανέναν τρόπο δεν θα μπορούσε να είναι «ύποπτο» μιας εναλλακτικής/χειραφετητικής προσέγγισης:
«Η αυτοκτονία είναι ένας εμπρόθετος αυτο-προκαλούμενος θάνατος (…) δεν είναι μια άσκοπη ή τυχαία ενέργεια. Αντίθετα, είναι ένας δρόμος έξω από ένα πρόβλημα ή μια κρίση, που προκαλεί αμετάκλητα έντονη οδύνη. Η αυτοκτονία συνδέεται με ακυρωμένες ή ανεκπλήρωτες ανάγκες, αισθήματα απελπισίας και “αβοήθητου” (helplessness), αμφιθυμικές συγκρούσεις ανάμεσα στην επιβίωση και στο ανυπόφορο stress, ένα στένεμα των επιλογών που γίνονται αντιληπτές και μια ανάγκη διαφυγής: το αυτοκτονικό άτομο μεταδίδει σημάδια δυσφορίας». (Kaplan, Sandock, Grebb: «Synopsis of Psychiatry», seventh edition).
Μπορεί εύκολα να δει κάποιος πώς οι συνθήκες στις οποίες έχουν βρεθεί οι πρόσφυγες οδηγούν, πολύ πιο εύκολα απ’ ό,τι συνήθως, στο να επιλέξει/υποκύψει κάποιος/α στην «ανάγκη διαφυγής» μέσω της αυτοκτονίας.
Παρά, ωστόσο, τον δραματικό πολλαπλασιασμό των προβλημάτων ψυχικής υγείας προσφύγων και μεταναστών, δεν υπάρχουν υπηρεσίες για την κατάλληλη, ολοκληρωμένη και ασφαλή αντιμετώπισή τους. Συχνά δεν υπάρχει μεταφραστής στη μονάδα ψυχικής υγείας ώστε ο λειτουργός ψυχικής υγείας να συνομιλήσει με τον άμεσα ενδιαφερόμενο.
Ο μεταφραστής θα πρέπει συνήθως να έλθει από κάποια ΜΚΟ που θα ειδοποιηθεί σχετικά και, αναλόγως, όποτε έχει κάποιον διαθέσιμο, θα στείλει. Μπορεί να περάσουν πολλές μέρες νοσηλείας χωρίς να μπορεί να γίνει καμιά επικοινωνία με τον πάσχοντα.
Μονάδες για τη μετανοσοκομειακή φροντίδα και τη στήριξη προσφύγων δεν υπάρχουν (εκτός από ένα οικοτροφείο που ανήκει σε ΜΚΟ, το οποίο φυσικά είναι πάντα «γεμάτο»). Μια άλλη αντιμετώπιση, με υποκρυπτόμενο ρατσιστικό κίνητρο, είναι η εύκολη απόρριψη, από κάποιους λειτουργούς, εκουσίως προσερχόμενων προσφύγων.
Οι χώροι (ξενοδοχεία κ.λπ.) που νοικιάζει η Υπατη Αρμοστεία δεν έχουν καμιά πρόβλεψη για μια ολοκληρωμένη και ασφαλή φροντίδα για άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Σε ξενοδοχεία, π.χ., που έχει νοικιάσει η Υπατη Αρμοστεία και όπου, μεταξύ άλλων, μπορεί να φιλοξενούνται και ψυχικά πάσχοντες με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας (που μπορεί μόλις να έχουν πάρει εξιτήριο από ψυχιατρική κλινική) και θα πρέπει να τυγχάνουν της ανάλογης φροντίδας (δεδομένου ότι, συνήθως, ούτε οικογένεια έχουν, ούτε το όποιο άλλο υποστηρικτικό πλαίσιο), η διαχείριση μπορεί να ανατίθεται σε μια ΜΚΟ, με παρουσία στο ξενοδοχείο κυρίως τις πρωινές και λίγο τις απογευματινές ώρες, από Δευτέρα έως Παρασκευή.
Τα νυχτερινά φάρμακα τα δίνει η reception του ξενοδοχείου, που καλείται να αντιμετωπίσει, τις νύχτες και τα Σαββατοκύριακα, ό, τι προκύψει.
Πέραν, όμως, αυτών, αποτελεί στοιχείο κομβικής σημασίας η αναγνώριση ότι οι ψυχικές διαταραχές των προσφύγων και των μεταναστών εμφανίζουν διαφορές στην έκφρασή τους ανάλογα με την εθνότητα και την κουλτούρα, καθώς αυτό που αποκαλούμε «ψυχική αρρώστια» επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από παράγοντες εθνικούς, πολιτισμικούς, κοινωνικούς.
Επομένως, πέρα από όλα όσα έχουν να κάνουν με την αποσάθρωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Ελλάδα των μνημονίων, αυτό που λείπει δραματικά (αν και όχι μόνον εδώ, γιατί αντίστοιχες ελλείψεις έχουν παρατηρηθεί και στην άλλη χώρα εισόδου, την Ιταλία) είναι οι δυνατότητες και οι φορείς της πολιτισμικής διαμεσολάβησης, που, εκτός από την αυτονόητη και στοιχειώδη παράμετρο της γλωσσικής επικοινωνίας, μπορούν να βοηθήσουν και να βελτιώσουν την κατανόηση του λειτουργού ψυχικής υγείας σχετικά με την κουλτούρα του ασθενούς.
Να μπορεί, δηλαδή, να δει την οδύνη/αρρώστια μέσα στο πλαίσιο αυτής της κουλτούρας έτσι ώστε να κατανοήσει καλύτερα την ψυχική οδύνη και το βίωμα του υποκειμένου και, επομένως, να προβεί σε θεραπευτικές προσεγγίσεις και ενέργειες που ταιριάζουν καλύτερα στην ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου ψυχικά πάσχοντος.
Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται μια οργανωμένη, συστηματική, διακλαδική συνεργασία όλων όσοι εμπλέκονται με τους πρόσφυγες (υπηρεσία ασύλου, στέγασης, ένταξης στο σχολείο κ.λπ.) με τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η απάντηση στο μεγαλύτερο μέρος των προβλημάτων ψυχικής υγείας των προσφύγων είναι η αντιμετώπισή τους στη ρίζα τους, με την άρση όλων των εμποδίων και των φραγμών που ορθώνονται μπροστά τους σαν αδιαπέραστος τοίχος - ως η εξάλειψη της όποιας ελπίδας σε ένα μέλλον που οι ασκούμενες πολιτικές έχουν κλείσει: δηλαδή, αναγνώριση του δικαιώματος ασύλου σε όλους χωρίς διακρίσεις και με ταχείες διαδικασίες, κλείσιμο των στρατοπέδων συγκέντρωσης και των hotspots και ένταξη σε κανονικές κατοικίες μέσα στον κοινωνικό ιστό, κανονικά αμειβόμενη εργασία, απρόσκοπτη και δωρεάν πρόσβαση στη δημόσια υγεία και στην παιδεία, στήριξη, με κάθε δυνατό τρόπο, όλων στις διαδικασίες επανένωσης/ επανεγκατάστασης.
Και, ταυτόχρονα, ενδυνάμωση των δημόσιων υπηρεσιών ψυχικής υγείας (προσλήψεις κ.λπ.), προς ένα κοινοτικά βασισμένο σύστημα υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
Ενάντια στον αυτοαναφορικό, κατακερματισμένο και επίπλαστο χαρακτήρα της παρέμβασης των όποιων ΜΚΟ, να ληφθεί μέριμνα για την εκπαίδευση των λειτουργών ψυχικής υγείας όλων των ειδικοτήτων στον διαπολιτισμικό χαρακτήρα του ψυχικού πόνου - μια εκπαίδευση που ανέκαθεν θα έπρεπε να υπάρχει, η οποία έμμεσα θα βοηθήσει και στην πληρέστερη κατανόηση του ψυχικού πόνου των ντόπιων, ενάντια στα αφηρημένα, άκαμπτα και βιολογικά προσανατολισμένα στερεότυπα της κυρίαρχης ψυχιατρικής.
Αν δεν αντιμετωπιστεί στη ρίζα της, στις αιτίες που την παράγουν και την επιδεινώνουν και μέσα από τις επαρκείς υπηρεσίες που πρέπει να υπάρξουν για τη φροντίδα της, η ψυχική οδύνη των προσφύγων πρόκειται με γοργούς ρυθμούς να πάρει περαιτέρω εκρηκτικές διαστάσεις, κάτι για το οποίο «ο ένοχος είναι γνωστός και οι συνέπειες απρόβλεπτες».