Πατήστε στην εικόνα για να ανοίξετε το αρχειο σε μορφή pdf

Την Παρασκευή 17/2 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Υπουργείου Υγείας Γενική Συνέλευση του συλλόγου εργαζομένων.

Στη συνέλευση είχαν κληθεί και μίλησαν εκπρόσωποι της ΑΔΕΔΥ, της ΠΟΕΔΗΝ, των φορέων Πρόνοιας και Ψυχικής Υγείας. Κοινή συνισταμένη των ομιλιών των εκπροσώπων των παραπάνω φορέων ήταν η ανάγκη συνέχισης του αγώνα σε όλα τα επίπεδα, τη στιγμή που η παράνομη κυβέρνηση και οι δανειστές χτυπάνε βάναυσα κάθε εργασιακό και κοινωνικό δικαίωμα και οδηγούν τον λαό στην εξαθλίωση. Επίσης, δήλωσαν την αμέριστη συμπαράστασή τους στον αγώνα των εργαζομένων του Υπουργείου και τόνισαν την ανάγκη δημιουργίας ενός συντονιστικού αγώνα για την υγεία, αλλά και τη διάχυση του αγώνα σε όλους τους κλάδους.

Ακολούθησαν οι ομιλίες των μελών του Δ.Σ. και πολλών εργαζομένων. Όλοι μίλησαν για την ανάγκη επαγρύπνησης, κινητοποίησης και κλιμάκωσης του αγώνα. Υπήρξαν συνάδελφοι που δουλεύουν σε κρίσιμες διευθύνσεις του Υπουργείου που εξήγησαν τις προθέσεις της πολιτικής ηγεσίας για την “αναδιοργάνωση” των υπηρεσιών του Υπουργείου. Κοινό συμπέρασμα όλων ήταν ότι οι ανακατατάξεις που γίνονται είναι εξαιρετικά πρόχειρες, δε στηρίζονται σε καμία ουσιαστική μελέτη και έχουν τρεις ολοφάνερους στόχους: την περικοπή των δαπανών, την εκποίηση δημόσιας περιουσίας (ειδικά των προνοιακών ιδρυμάτων) και τις απολύσεις μέσω της κατάργησης οργανικών θέσεων. Συνάδελφοι μίλησαν με στοιχεία για την πρόθεση της κυβέρνησης να παραμείνουν στο Υπουργείο 200 εργαζόμενοι από τους 900 περίπου που δουλεύουν τώρα.

Μετά τις ομιλίες, κατατέθηκαν για ψήφιση οι προτάσεις για τη συνέχιση του αγώνα. Οι εκπρόσωποι της ΠΑΣΚΕ, της ΔΑΚΕ και του ΠΑΜΕ στο Δ.Σ., παρά τους παθιασμένους αγωνιστικούς τους λόγους, πρότειναν τη συνέχιση του αγώνα με ανοιχτό Υπουργείο και με τη διεξαγωγή Γενικής Συνέλευσης τη Δευτέρα για να δούμε τι θα κάνουμε από δω και πέρα. Κύριο στοιχείο του σκεπτικού τους ήταν ότι ο συντονισμός με τους άλλους φορείς παίρνει χρόνο και δεν πρέπει να προβαίνουμε σε αδιέξοδες καταλήψεις όταν δεν έχουν υποστήριξη από την ΑΔΕΔΥ, την ΠΟΕΔΗΝ και τον υπόλοιπο χώρο της υγείας. Υποστήριξαν επίσης, ότι είναι προτιμότερο να μείνει ανοιχτό το Υπουργείο για να πραγματοποιηθεί το επιτελικό συμβούλιο στο οποίο θα συμμετέχουν οι Γενικοί Γραμματείς, οι Υφυπουργοί και ο Υπουργός προκειμένου να τους συναντήσουμε επιτόπου και να ζητήσουμε απευθείας ενημέρωση.

Η δεύτερη πρόταση που κατατέθηκε ζητούσε συνέχιση της κατάληψης από Δευτέρα και νέα Γενική Συνέλευση την Τρίτη μέσα στο κατειλημμένο Υπουργείο για να αποφασιστεί η συνέχιση του αγώνα μας στην κατεύθυνση της κλιμάκωσης των κινητοποιήσεων και του συντονισμού με τους εργαζομένους των υπόλοιπων φορέων. Η πρόταση αυτή στηρίχτηκε από ανεξάρτητα μέλη του Δ.Σ., την εκπρόσωπο της Αυτόνομης Παρέμβασης και πολλούς εργαζομένους εκτός Δ.Σ. Βασικά επιχειρήματα υπέρ αυτής της πρότασης ήταν ότι δεν πρέπει να αφήσουμε να γίνει καμία συνάντηση, κανένα επιτελικό συμβούλιο και να μπλοκάρουμε κάθε διαδικασία που, πλέον είναι φανερό, ότι μόνο στόχο έχει τη διάλυση των παροχών υγείας και την ισοπέδωση των ζωών μας. Ειπώθηκε από πολλούς ότι δεν έχουμε πια να περιμένουμε τίποτα από τις ενημερώσεις της πολιτικής ηγεσίας προς το Δ.Σ. του συλλόγου. Όλοι ξέρουμε τι σχεδιάζουν. Από όσους στήριξαν αυτή την πρόταση, τονίστηκε η ανάγκη αυτή η κατάληψη να πάρει περιεχόμενο μέσα από το συντονισμό με τους εργαζομένους στους φορείς ψυχικής υγείας, αλλά και με όσους φορείς ξεκινήσουν τις κινητοποιήσεις τους αυτή την εβδομάδα, προκειμένου να συμμετάσχουμε όλοι ενωμένοι στη διήμερη απεργία που έχουν κυρήξει πολλά νοσοκομεία την Τετάρτη και την Πέμπτη και να κάνουμε το Υπουργείο Κέντρο Αγώνα για όλη την Υγεία και την Πρόνοια.

Μετά από αρκετές αντεγκλήσεις και τις συνήθεις πρακτικές κάποιων παρατάξεων είτε να διαλύσουν τη συνέλευση, είτε να καπελώσουν τον αγώνα, προχωρήσαμε σε ψηφορία. Η πρόταση που υπερψηφίστηκε ήταν η δεύτερη που ζητούσε συνέχιση των καταλήψεων και περαιτέρω κλιμάκωση των κινητοποιήσεων

Καλούμε όλους τους εργαζομένους από τους χώρους της Υγείας, της Πρόνοιας και όλης της Δημόσιας Διοίκησης να ενωθούμε κάτω από ένα κοινό ακηδεμόνευτο αγώνα που θα ρίξει αυτή την κυβέρνηση και θα ανατρέψει αυτή την πολιτική.

Όλα τώρα αρχίζουν.

Το παράδειγμα της Κρήτης 7 χρόνια μετά το κλείσιμο του ψυχιατρείου έχει ορισμένα χαρακτηριστικά ιδιαίτερα που αξίζει να τα προσέξει κανείς, διότι είναι χρήσιμα για την θεωρία, πέρα από το γεγονός ότι άλλαξαν αποφασιστικά το σύστημα ψυχιατρικής φροντίδας στην Κρήτη. Το παρόν δεν έχει καμιά σχέση με το παρελθόν.

1) 7 χρόνια αφ’ ότου έκλεισε το ψυχιατρείο, στην Κρήτη λειτουργούμε χωρίς ούτε μια κλίνη ψυχιατρείου

Στην Κρήτη μια ολόκληρη περιφέρεια λειτουργεί χωρίς ούτε ένα κρεβάτι στο ψυχιατρείο. Τούτο σημαίνει ότι η Κρήτη αποτελεί ζωντανό-πρακτικό παράδειγμα ότι η ψυχιατρική χωρίς ψυχιατρείο δεν είναι ουτοπία.

2) Στην Κρήτη(έστω μερικώς) λειτουργεί η τομεοποίηση. Τέρμα οι μεταγωγές. Κάθε νομός απαντά στα ψυχιατρικά αιτήματα της περιοχής του, χωρίς παραπομπές, χωρίς μεταγωγές και ταλαιπωρία των ασθενών. Και είναι το μοναδικό μέρος στην Ελλάδα που λειτουργεί η τομεοποίηση. Διαμορφώνεται έτσι μια άλλη ψυχιατρική κουλτούρα της ευθύνης και όχι της εγκατάλειψης.

3) Στην Κρήτη το ψυχιατρείο δεν έκλεισε διοικητικά, αλλά δημιουργήθηκε ένα δίκτυο στην κοινότητα, το οποίο ασφαλώς πρέπει να συμπληρωθεί, επεκταθεί, ολοκληρωθεί. Οι κλίνες των ‘’εισερχομένων’’ του παλιού ψυχιατρείου, 90 περίπου τον αριθμό, διεσπάρησαν στα γενικά νοσοκομεία της Κρήτης, όπως έπρεπε να γίνει.

4) Οι χρόνιοι του παλιού ψυχιατρείου σήμερα κατοικούν σε ξενώνες, διαμερίσματα, οικοτροφεία. Αυτό το στεγαστικό πλέγμα είναι αλήθεια ότι δημιουργήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του στα Χανιά, ενώ έπρεπε να δημιουργηθεί σε όλες τις πόλεις της Κρήτης ανάλογα με την εντοπιότητα των εγκλείστων. Είναι δε αυτό το θέμα, ένα σημείο προς διεκδίκηση. Να διασπαρεί το στεγαστικό πλέγμα σε όλη την Κρήτη.

Όλες αυτές οι δομές δεν λειτουργούν αποκαταστασιακά διότι όλοι ξέρουμε ότι η νέα κουλτούρα δεν ‘’αγοράζεται’’ αλλά διαμορφώνεται στην καθημερινή πράξη.

Η νοοτροπία των επαγγελματιών ψυχικής υγείας σήμερα δεν έχει καμιά σχέση με το παρελθόν, αλλά είμαστε ακόμα πολύ μακριά από τις ιδανικές συνθήκες.

5) Στην Κρήτη δεν δημιουργήθηκε ούτε μια ιδιωτική ψυχιατρική κλίνη αυτή την επταετία.

6) Οι Κρήτες δεν φεύγουν από το νησί τους για θεραπεία (έχει ελεγχθεί το θέμα και ερευνητικά) σε ποσοστό μεγαλύτερο, μετά το κλείσιμο του ψυχιατρείου.

Η περίπτωση της Κρήτης, μοναδική περίπτωση στην Ελλάδα και από τις λίγες στον κόσμο ολόκληρο πρέπει να στηριχθεί. Είναι δυνατή μια ψυχιατρική χωρίς ψυχιατρείο.

Κι ενώ θα περίμενε κανείς την συμπλήρωση αυτής της προσπάθειας, για να αποτελέσει η Κρήτη παράδειγμα για όλη την Ελλάδα και όχι μόνο, αφού όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι πραγματικά το μοντέλο δουλεύει εξαιρετικά έρχεται η αιώνια ελληνική παγαποντιά.

Να κοροϊδέψουμε τους κουτόφραγκους, αφού πήραμε τα χρήματα για Κ.815, Ψυχαργώς Α’ και Ψυχαργώς Β’ φάση να ξανανοίξουμε το Άσυλο της Σούδας. Διότι περί αυτού πρόκειται. Ετοιμάζουν ήδη νέο οργανισμόςπου προβλέπει 20 κλίνες παρά το ότι το ψυχιατρείο εδώ και 7 χρόνια δεν έχει ούτε μία κλίνη, αντί να μεριμνήσουν για την ολοκλήρωση του κοινοτικού δικτύου. Αυτό γίνεται αναιτίως, σχεδόν εκδικητικά. Έναντι ποίου; Και γιατί;

Είναι προσβολή για όλους τους επαγγελματίες που δούλεψαν αφοσιωμένα επί 2 δεκαετίες για να εξαλείψουν την Ασυλική βαρβαρότητα στην Κρήτη.

Είναι πραγματική σπατάλη χρημάτων, αφού τόσα χρήματα που δαπανήθηκαν για το κλείσιμο του Ασύλου πηγαίνουν στο βρόντο.

Αλλά είναι και μια άσκεφτη, αδικαιολόγητη επιλογή των φωστήρων του ελληνικού υπουργείου.

Ας το ξανασκεφθούν πριν καταστραφεί ότι έχει με κόπο και ιδρώτα γίνει.

Είναι εγκληματικό. Τώρα που οι έγκλειστοι ζουν μια ελεύθερη φυσική ζωή, ενσωματωμένοι στην κοινότητα να επιστρέψουν στα κάτεργα.

Ξέρουμε τι σημαίνει ψυχιατρείο. Καιάδας πραγματικός.

Ας σταματήσει επιτέλους η ελληνική κουτοπονηριά και ας επικρατήσει έστω για λίγο η λογική. Η Δ/νση ψυχικής υγείας και το Υπουργείο υγείας πρέπει να ξαναδούν το θέμα. Η περίπτωση της Κρήτης δεν αφορά μόνο την Kρήτη. Αφορά όλους όσους ενδιαφέρονται για μια άλλη ψυχιατρική χωρίς βίαιους εγκλεισμούς και στιγματικές διαγνώσεις. Αφορά ολόκληρο το ψυχιατρικό κίνημα που εδώ και χρόνια ζητά ένα άλλο ,πιο ανθρώπινο και πιο θεραπευτικό σύστημα ψυχιατρικής φροντίδας.

Γ. Κοκκινάκος ψυχίατρος

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗΣ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΑΤΡΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ

ΤΟ «ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΨΥΧΑΡΓΩΣ» : ΟΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Υστερα από την θλιβερή κατάληξη των δύο πρώτων φάσεων του προγράμματος της ελληνικής ψυχιατρικής «μεταρρύθμισης», υπό τον κακέκτυπο τίτλο ‘Ψυχαργώς’, τα ίδια επιτελεία που, λίγο ως πολύ, συγκρότησαν και σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν την διαμόρφωση αυτού του νεοϊδρυματικού, αποσπασματικού, κατακερματισμένου, δυσλειτουργικού, κατά βάσιν κατασταλτικού και κατ΄ επίφασιν «συστήματος» ψυχικής υγείας, έρχονται τώρα, ως επιτελείο πλέον του Λοβέρδου (εν καιρώ μνημονίου), να σχεδιάσουν την τρίτη (και «φαρμακερή») φάση, το τοπίο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για την επόμενη δεκαετία.

Το 120 σελίδων κείμενο του «Σχεδίου αναθεώρησης του Προγράμματος Ψυχαργώς» είναι πολύ λίγο «σχέδιο» και πολύ περισσότερο μια προχειρογραμμένη «έκθεση ιδεών» υπό μορφήν  συρραφής κειμένων, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν την δομή «τεχνικού δελτίου» προγραμμάτων για χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια. Δεν είναι τυχαίο που ορισμένα από τα συρραπτόμενα μέρη είχαν ήδη αναρτηθεί στη λεγόμενη «Διαύγεια» ως έτοιμα προγράμματα διαφόρων ΜΚΟ προς χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ. Ετσι ο «σχεδιασμός» περνάει απευθείας στην «ανάθεση», με μια και την ίδια πράξη, καθώς, μάλιστα, οι σχεδιαστές του «Σχεδίου Αναθεώρησης» είναι, ταυτόχρονα, αποδέκτες της ανάθεσης, είτε οι ίδιοι οι σχεδιαστές (ορισμένοι εξ’ αυτών) προσωπικά, μέσω των εταιρειών που κατέχουν, είτε τα μέλη της ευρύτερης συντεχνίας των ΜΚΟ στην οποία συνευρίσκονται.

Είναι εντυπωσιακή η προχειρότητα με την οποία έχει συνταχθεί το «Σχέδιο» (άλλοτε σαν αναφορές σε πρώτο πρόσωπο, άλλοτε θεωρητικολογία, άλλοτε αντιφάσεις και αυτοαναιρέσεις από σελίδα σε σελίδα, άλλοτε η επανειλημμένη διαφημιστική αναφορά της Μονάδας κάποιου εκ των συντακτών, ως της άφθαστης πρωτοπορίας σε πλήθος τομείς, άλλοτε η επιλεκτική ανάδειξη μιας μεμονωμένης και ασήμαντης δραστηριότητας μιας ΜΚΟ κοκ). Το πιο επικίνδυνο, όμως, είναι η λογική που το διέπει, η οποία συνθέτει τις διάφορες τάσεις της κατεστημένης ψυχιατρικής σ΄ αυτή τη χώρα, διαμέσου αυτού του «Σχεδίου», σε μια κατεύθυνση σύμφωνη με τις κοινωνικές προδιαγραφές του μνημονίου: κατεδάφιση του δημόσιου τομέα και του κράτους πρόνοιας μέσω της ιδιωτικοποίησης των πάντων και μετάλλαξη του συστήματος των υπηρεσιών προς κατασταλτικές δομές και πρακτικές ενός «κράτους ασφάλειας».

«ΝΟΣΟΙ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ»

Δεν είναι τυχαίο ότι, ήδη από την αρχή του κειμένου, υιοθετείται για τις ψυχικές διαταραχές, χωρίς καμιά κριτική, ο όρος «νόσοι του εγκεφάλου» (brain diseases), όρος που χρησιμοποιήθηκε από την περίοδο της «δεκαετίας του εγκεφάλου» (η τελευταία του περασμένου αιώνα, που παγιώνεται στον 21ο αιώνα, ως του αιώνα των νευροεπιστημών και των γονιδίων), μια περίοδος που υποτίθεται ότι έχει κάνει, πλέον, «αυτονόητη» την εκ νέου (μετά τον 19ο αιώνα) συγχώνευση νευρολογίας και ψυχιατρικής, καθώς οι πρόοδοι των νευροεπιστημών και των απεικονιστικών τεχνικών εκλαμβάνονταν, με τον πιο χυδαία αναγωγιστικό τρόπο, ως επιβεβαίωση της οργανικής/εγκεφαλικής φύσης της ψυχικής αρρώστιας (όπως, αναλογικά, η θρόμβωση ή η νόσος του Parkinson).

Αυτός ο άκρατος βιολογισμός, που υπόκειται σε μιαν αντίληψη των ψυχικών διαταραχών ως «νόσων του εγκεφάλου» και που, ως μεθοδολογία και τρόπος σκέψης, διαπερνά ακόμα και αντίθετες προς αυτόν σχολές, αποτελεί το πιο ταιριαστό έδαφος, στο οποίο ριζώνουν οι λογικές του οικονομικού κόστους: από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα του «Σχεδίου», ο ίδιος καημός το διαπερνά, το «οικονομικό βάρος»

της ψυχικής διαταραχής γενικά και μερικών από τις πιο πολύπλοκες ιδιαίτερα.

«ΚΟΣΤΟΣ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ»

Είναι χαρακτηριστικό της λογικής που διαπερνά το κείμενο η διατύπωση στην ενότητα που αφορά τον Αυτισμό : τίτλος του κεφαλαίου «Καλές πρακτικές (cost –effectiveness) για πρώιμη παρέμβαση». Κι΄ αμέσως από κάτω : «Μια διάσταση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων πρώιμης υποστηρικτικής παρέμβασης αποτελεί και η οικονομική τους απόδοση, η μελέτη της οποίας…». Αυτή η κυριαρχική αναφορά και αναγωγή στο οικονομικό σκέλος διαπερνά τις (κατ΄ ευφημισμόν) προτάσεις για όλες τις ψυχικές διαταραχές. Η σύνδεση της λεγόμενης «καλής πρακτικής» με το δίπολο κόστους-οφέλους. Το «θεραπευτικό» συγκροτείται από μια οικονομική λογική. Δεν είναι, φυσικά, κάτι καινούργιο. Οι θεωρητικές κατασκευές και πολιτικές που συνδέουν την Υγεία με τις έννοιες του «κόστους - αποτελέσματος», της «επάρκειας», της «αποτελεσματικότητας», της «εξοικονόμησης πόρων» κοκ έχουν, διεθνώς, μια μακρά διαδρομή. Το ερώτημα ήταν πάντα, για τα «Οικονομικά της Υγείας» ποιάς κοινωνικοοικονομικής δομής γίνεται λόγος και, εν συνεχεία, αν μπορούμε να μιλάμε (και προς όφελος ποιου) για μιαν Υγεία προσαρμοσμένη στην οικονομία, ή αν πρέπει, αντίθετα, να μιλάμε για μιαν οικονομία προσαρμοσμένη στις ανάγκες της Υγείας (και το ερώτημα είναι περαιτέρω, ποιάς Υγείας, εντός ποιας κοινωνικής δομής και με ποια ιεράρχηση αξιών, προτεραιοτήτων κλπ). Απλώς, σ΄ αυτή τη χώρα, με την καθυστερημένη, πελατειακή, ανορθολογική και σπάταλη, σε συνάρτηση πάντα και με τις απαιτήσεις του σύγχρονου (νεοφιλελεύθερου) καπιταλισμού, συγκρότηση του κράτους, αυτή η «οικονομία της υγείας», η προσαρμογή της στις λογικές κόστους-αποτελέσματος, δεν βρήκε ευνοϊκό έδαφος να εφαρμοστεί παρά μια σε μια εποχή που η ανάγκη του συστήματος διεθνώς είναι ένα μηδενικό κόστος για ένα «αποτέλεσμα» (την υγεία) που δεν ενδιαφέρει κανέναν από τους κρατούντες.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΤΟΥΣ ΙΔΙΩΤΕΣ

Το «Σχέδιο Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» κινείται ακριβώς σ΄ αυτή τη λογική : οι προτάσεις του εντάσσονται στην επιδίωξη του μνημόνιου για διάλυση κάθε έννοιας «δημόσιου». Δεν στρέφονται επ΄ ουδενί προς μιαν εναλλακτική προσέγγιση του «δημόσιου αγαθού», με υψηλού ποιοτικού επιπέδου και δωρεάν παροχή του, με ταυτόχρονη και διασφάλιση της μονιμότητας των λειτουργών, αλλά, κυριολεκτικά προς την διάλυση του δημόσιου, μεταξύ άλλων και μέσω της μεταφοράς κάποιων υπολειμμάτων εκ των λειτουργιών του (των πιο αποδοτικών και κερδοφόρων, ή αναγκαίων για τον κοινωνικό έλεγχο) σε ιδιώτες, ανάμεσά τους και οι ΜΚΟ.
Βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι πουθενά στο «Σχέδιο» δεν αναφέρεται το εξοντωτικό κόστος των ψυχοφαρμάκων και οι πόροι που απορροφά ο εγκαθιδρυμένος θεραπευτικός μονόδρομος του φαρμάκου, σε μια σχέση αμοιβαίου οφέλους φαρμακοβιομηχανιών, ψυχιάτρων και κράτους - κόστος που απορροφά όλους τους διαθέσιμους πόρους και που δεν διορθώνεται με τις καταστροφικές παρεμβάσεις του Λοβέρδου (για μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης εις βάρος των θεραπευτικών αναγκών των ασθενών), αλλά με την συγκρότηση μια άλλης ψυχιατρικής κουλτούρας, θεσμικής οργάνωσης και κλινικής σκέψης.
Πάνω σ΄ αυτό το έδαφος (της διάλυσης του δημόσιου από το μνημόνιο), το «Σχέδιο Αναμόρφωσης» παρωδεί πλήρως την έννοια του «συστήματος των υπηρεσιών» και την αντικαθιστά με «δράσεις». Παντού «δράσεις», για το ένα ζήτημα ή το άλλο, αλλά όχι «σύστημα υπηρεσιών» ριζικά εναλλακτικό στο ψυχιατρείο. Η «κατάργηση του ψυχιατρείου» χρησιμοποιείται σαν από συνήθεια από το παρελθόν, σαν από κεκτημένη ταχύτητα, αλλά δεν προκύπτει ούτε από την άκρως συγχυσμένη έκθεση των υπηρεσιών που θα το αντικαθιστούσαν, ούτε από κάποιο σοβαρό σκεπτικό του πώς οικοδομείται πραγματικά η μετάβαση, το ‘πέρα από’ το ψυχιατρείο, στην κοινότητα, μέσω της υπέρβασης (των αλληλοσυνδεδεμένων μεταξύ τους στοιχείων) της κουλτούρας, της στενής κλινικής σκέψης, των πρακτικών και των θεσμών του εγκλεισμού και της οικοδόμησης ενός ολοκληρωμένου, κοινοτικού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέσα από την ίδια την ακηδεμόνευτη δράση λειτουργών και χρηστών, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας, σε σύνδεση όχι μόνο με την πρωτοβάθμια υγεία, αλλά και με ριζικά αναδιαμορφωμένα και επαρκώς χρηματοδοτημένα συστήματα πρόνοιας.
Υστερα από δέκα χρόνια ‘Ψυχαργώς’, δεν θα έπρεπε να έχουν μάθει οι συντάξαντες το «Σχέδιο» από τα «λάθη» του παρελθόντος για να συνθέσουν μιαν ολοκληρωμένη πρόταση για το από εδώ και πέρα; Πρόκειται, απλώς, για την επίπλαστη και ανέκαθεν κατ΄ εφαπτομένην σχέση των συντακτών με το καθαυτό αντικείμενο, ή για την χρησιμοποίηση, πλέον, αυτού του ‘επίπλαστου και κατ’ εφαπτομένην’ ως του ‘οχήματος’, ή της ‘αφήγησης’, που έχει ανάγκη η εφαρμογή του μνημονίου στην ψυχική υγεία; Εν τέλει, η κατάργηση του ψυχιατρείου καταντά φραστικό περιτύλιγμα του αιτήματος για χρηματοδότηση, μέσω ΕΣΠΑ, προγραμμάτων που καμιά σχέση δεν έχουν και μάλιστα λειτουργούν ερήμην ή και σε αντίθεση μ΄ αυτήν την κατάργηση.
Η ίδια η έκθεση διακωμωδεί τον εαυτό της όταν ισχυρίζεται ότι «μόνο 5 νομοί δεν έχουν κοινοτικές υπηρεσίες!!!» ενώ «οι μισοί νομοί έχουν πλέον ικανοποιητικό δίκτυο υπηρεσιών» (δηλαδή, λένε στην υποσημείωση, 2 υπηρεσίες κοινοτικές!!!). Και μόνο η πρόθεση για σχόλιο επ΄ αυτών θα ήταν προσβολή στο απύθμενο μέγεθος της άγνοιας και/ή της σκόπιμης πλαστογραφίας της πραγματικότητας. Η επιεικώς χαρακτηριζόμενη ως ‘προχειρότητα’ φτάνει στα όρια της πλήρους αναξιοπιστίας και της αυτοακύρωσης, όταν, μέσα σ’ αυτό το εκλεκτικιστικό συνοθύλευμα που την συνιστά, συμπεριλαμβάνει αποσπάσματα της έκθεσης των ‘εξωτερικών αξιολογητών’ (πού είχε γίνει πρόπερσι), η οποία, αναφερομένη στα «αδύναμα σημεία» του Ψυχαργώς, μιλά για «μη ισότιμη ανάπτυξη στις διάφορες περιοχές, αλλά ευκαιριακή ανάλογα με επιχειρηματικές πρωτοβουλίες παρά πραγματικές ανάγκες (υπογρ. δική μας). Σημαντικά τμήματα της χώρας (πχ, Πελοπόννησος, Δ. Μακεδονία, νησιωτική Ελλάδα) δεν διαθέτουν ούτε τις βασικές υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας». Εξαρτάται ποια σελίδα του κειμένου διαβάζεις για να πληροφορηθείς αν μόνο 5 νομοί δεν έχουν κοινοτικές υπηρεσίες, ενώ οι μισοί έχουν ικανοποιητικές, ή αν σημαντικές περιοχές της χώρας (και δεν είναι μόνο αυτές, γιατί στους αξιολογητές αυτούς είναι γνωστό ότι δόθηκαν πολλά ψεύτικα στοιχεία) δεν διαθέτουν ούτε τις βασικές υπηρεσίες… Οσο για την «ευκαιριακή ανάπτυξη, ανάλογα με επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και όχι τις πραγματικές ανάγκες» (που είναι ακριβώς ‘τα έργα και οι ημέρες’ των ΜΚΟ), ευτυχώς που το λένε οι αξιολογητές («τους») και όχι κάποιος από τη Συσπείρωση….

«ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ»

Τι να πούμε για τις «υπηρεσίες τριτοβάθμιου τύπου», οι οποίες ορίζονται ως «ειδικές ψυχοθεραπείες, ειδικά ιατρεία» (ενν. διατροφικών διαταραχών κοκ), κλπ»; Αν το «Σχέδιο» ορίζει έτσι τις «τριτοβάθμιες» υπηρεσίες, γιατί θάπρεπε να περιμένει κανείς ότι μια κοινοτική υπηρεσία θα αναπτύξει προγράμματα στο πλαίσιο αυτού που πραγματικά είναι «τριτοβάθμια» πρόληψη και φροντίδα, για την αποφυγή, δηλαδή, της χρονιότητας και του ιδρυματισμού εντός της κοινότητας, μέσω της στήριξης (του ατόμου και της οικογένειας), της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, της ένταξης στην εργασία κλπ στον τόπο κατοικίας;
Μήπως οι ψυχοθεραπείες αναφέρονται επειδή θα τις πληρώνουν οι ασθενείς από την τσέπη τους; Μήπως ετοιμάζεται κάποια καινούργια επιχείρηση ψυχοθεραπειών;

ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Ανάμεσα στα αναρίθμητα που θα μπορούσε να εκθέσει κανείς (και θα χρειαζόταν τις διπλές σελίδες από αυτές του «Σχεδίου» για να τα εξαντλήσει όλα), είναι η συνεχώς επανερχόμενη απαξιωτική αναφορά και περιγραφή των δημόσιων υπηρεσιών (πχ ΚΨΥ κλπ) και τα διαρκή θετικά σχόλια για το έργο των υπηρεσιών που λειτουργούν ΜΚΟ (όπως οι Κινητές Μονάδες κλπ), το περίσσευμα των αρνητικών χαρακτηρισμών για το δημόσιο (η «δυστοκία του για ανάπτυξη υπηρεσιών» κλπ) σε αντίθεση με την «ευελιξία» των ΜΚΟ που υποτίθεται ότι βοήθησε την μεταρρύθμιση κλπ (η λίστα των θετικών από εδώ και των αρνητικών από εκεί είναι ατέλειωτη).
Χαρακτηριστικό της λογικής που διέπει το «Σχέδιο» είναι και το εξής: στο κεφάλαιο του «Σχεδίου» ‘Δράσεις Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη των ανέργων’, που εκτός από προτεινόμενη δράση του «Σχεδίου», είναι ήδη και πρόγραμμα που έχει αναλάβει το Δίκτυο Αργώς μέσω ΕΣΠΑ (12 εκ ευρώ), δεν υπάρχει έστω και ως αναφορά, στις δράσεις μέσω των οποίων λειτουργεί, το αίτημα, η επιδίωξη, η απαίτηση, η διεκδίκηση θέσεων εργασίας που, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, θα ήταν ο καθοριστικός θεραπευτικός παράγοντας ίασης της κατάθλιψης, χωρίς κανένα φάρμακο και χωρίς καμιά ψυχοθεραπευτική συνεδρία.
Το «Σχέδιο Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» δεν είναι, ωστόσο, απλώς ένα συνοθύλευμα με σκοπό να παράσχει αναθέσεις στις ΜΚΟ μέσω ΕΣΠΑ. Το διαπερνούν τρεις κατευθυντήριοι άξονες : η ιδιωτικοποίηση, που συνδέεται με την κατάργηση των ψυχιατρείων ως απονοσοκομειοποίηση (και όχι ως αποιδρυματοποίηση) και η περαιτέρω κατασταλτική μετάλλαξη του ψυχιατρικού θεσμού.

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Η ιδιωτικοποίηση αφορά, πρώτον, την πρόταση της απάλειψης  της νομοθετικής πρόβλεψης (στον 2716/99) ότι μόνο από φορείς του δημοσίου μπορούν να ιδρυθούν Κέντρα Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ), καθώς  προτείνεται να δοθεί αυτή η δυνατότητα και σε ΜΚΟ - και όπως ξέρουμε, ‘προτείνεται’, στην εποχή του μνημονίου και ειδικότερα Λοβέρδου, σημαίνει ‘έχει ήδη αποφασιστεί’. Μάλιστα, οι συντάξαντες είχαν προσθέσει αρχικά στις παρατηρήσεις στην πρόταση ν΄ αλλάξει ο νόμος και να ιδρυθούν 15 ΚΨΥ από ΜΚΟ, την φράση «μικρό πολιτικό κόστος περί ιδιωτικοποίησης της ψυχικής υγείας». Όταν αυτό επισημάνθηκε από κριτικό σχόλιο στο διαδίκτυο, δεν δίστασαν να διορθώσουν το «Σχέδιο» και να απαλείψουν τις παρατηρήσεις. Βέβαια, δεν άλλαξε κάτι επί της ουσίας, απλώς επιχείρησαν ν΄ αποκρύψουν την άκρως σκόπιμη και  ενσυνείδητη πρόθεση τους για ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας.
Ωσόσο, η πρόθεση για ιδιωτικοποίηση δεν σταματά εδώ. Επεκτείνεται στο όλο φάσμα των υπηρεσιών και συγκεκριμένα σ΄ ένα από τα πιο ευαίσθητα μέρη του, που είναι οι στεγαστικές δομές. Δομές, δηλαδή, που στεγάζουν συνήθως άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, που για διάφορους λόγους έχουν απορριφθεί από το οικείο και το κοινωνικό πλαίσιο, χωρίς, επομένως, τα αντίστοιχα στηρίγματα, ή που τους λείπουν οι δεξιότητες για αυτόνομη διαβίωση (ή που, συχνά, δεν έχουν τύχει των αναγκαίων κοινοτικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων για αυτόνομη διαβίωση και η στεγαστική δομή επελέγη ως η εύκολη λύση). Πρόκειται συνήθως για άτομα με το ισχνό εισόδημα του επιδόματος της Πρόνοιας ή μιας ισχνής σύνταξης. Τέτοιες δομές έχουν αναπτυχθεί από τα δημόσια νοσοκομεία και από ΜΚΟ. Μέχρι τώρα η φιλοξενία είναι δωρεάν ((καλύπτεται από το ασφαλιστικό ταμείο), ενώ ο Λοβέρδος έχει κάνει σοβαρές κινήσεις για σφετερισμό των συντάξεων των φιλοξενουμένων, ένα μέτρο που, αν και νομοθετήθηκε το περασμένο καλοκαίρι, δεν έχει, για διάφορους λόγους, εφαρμοστεί ακόμα. Ενας λόγος (αν και όχι ο μόνος) θα
πρέπει να ήταν η κάποια αντίσταση που εκφράστηκε.
Το «Σχέδιο» προτείνει τώρα «να προβλεφθούν νέα σχήματα και να ενισχυθούν καινοτόμες πρωτοβουλίες από μη κρατικούς φορείς (ΜΚΟ, ενώσεων συγγενών) για εύκαμπτα σχήματα στέγασης, πιθανόν και με συμμετοχή των συγγενών που έχουν οικονομικές δυνατότητες».
Να λοιπόν που, ενώ τα ΚΨΥ, από δημόσια, περνάνε στον ιδιωτικό «μη κερδοσκοπικό» τομέα, οι στεγαστικές δομές περνάνε στον απευθείας κερδοσκοπικό, ως μετεξέλιξη (ήδη από μακρού προβλεφθείσα) του μέχρι τώρα δήθεν «μη κερδοσκοπικού». Μ΄ αυτή τη μετεξέλιξη συνδέεται και η πρόταση για κατάργηση της πρόβλεψης να υπάρχει (αθροιστικά) ένας χρόνος νοσηλείας σε ψυχιατρική μονάδα  πριν κάποιος μπορεί να φιλοξενηθεί σε στεγαστική δομή του ιδιωτικού «μη κερδοσκοπικού» τομέα. Μια πρόβλεψη, με γραφειοκρατικό χαρακτήρα (που δημιουργεί ενίοτε προβλήματα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών), η οποία, ωστόσο, είχε τεθεί για να βάλει ένα φίλτρο στην εύκολη και ενίοτε ασύδοτη εναπόθεση των ανθρώπων στις στεγαστικές δομές. Η προτεινόμενη τώρα κατάργησή της, χωρίς καμιάν αναφορά στην αντιμετώπιση της κουλτούρας και της πρακτικής της (νεο) ιδρυματικής εναπόθεσης, δεν απαντά στην ανάγκη του πάσχοντος, αν και όταν αυτή συγκεκριμένα προκύψει, αλλά στην ανάγκη της κερδοφορίας των, χωρίς κανένα πλέον πρόσχημα, εμπόρων αυτής της (νεο) ιδρυματικής διαχείρισης και εναπόθεσης. Δεν είναι χωρίς σημασία ότι η πρόταση διατυπώνεται σε μια παράγραφο που ξεκινάει με την επισήμανση ότι πρέπει «να ληφθεί υπόψιν ο αριθμός των ‘νέων χρόνιων’ που θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια». Μια μεγάλη, δηλαδή, δεξαμενή πελατείας που θα έχει δημιουργηθεί από τον συνδυασμό των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών στην ψυχική υγεία που προβλέπει ακριβώς αυτό το «Σχέδιο» και οι οποίες, αντί να προλαμβάνουν την ‘χρονιότητα’, πυροδοτούν στο έπακρο την ανάπτυξή της. Με την πρόταση αυτή, θα μπορούν να εισέρχονται στη στεγαστική δομή άτομα απευθείας από την κοινότητα (κάτι που, κάτω από άλλες συνθήκες, θα διευκόλυνε την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιπτώσεων) με συμφωνία της οικογένειας που έχει να πληρώσει, ή με την απευθείας κατάθεση της σύνταξης στον ιδιοκτήτη της δομής - κάτι που ήδη γίνεται από κάποιους εταιρειάρχες με υπόγειους και αφανείς τρόπους (‘να δίνει ένα ποσοστό, ή δεν τον παίρνουμε’).
Είναι πιθανό, μ΄ αυτόν τρόπο κι΄ αυτούς τους ακραιφνώς κερδοσκοπικούς προσανατολισμούς των ΜΚΟ, με την επίκληση και της δραστικής περιστολής των κρατικών επιχορηγήσεων εν μέσω μνημονίου, ότι πολλοί ‘μη έχοντες’ χρήστες των υπηρεσιών θα βρεθούν στο δρόμο. Από την άλλη, δεν μπορεί καθόλου ν΄ αποκλειστεί, στα πλαίσια της προϊούσας ιδιωτικοποίησης του δημόσιου, η επέκταση του μέτρου και στις δομές το δημόσιου τομέα, έτσι ώστε, πέρα από την κατακράτηση των συντάξεων, να θεσμοθετηθεί και η απαίτηση για οικονομική συμμετοχή των συγγενών.

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΩΝ ΩΣ ΑΠΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΠΟΙΗΣΗ

Ο δεύτερος άξονας του «Σχεδίου» αφορά την «κατάργηση των ψυχιατρείων», στα πλαίσια ενός «σχεδίου έκτακτης ανάγκης», ή, με την εκ των υστέρων διόρθωση, όταν υπέστη κριτική και αυτή η διατύπωση, ενός «σχεδίου άμεσης προσαρμογής στις ιδιαιτερότητες του ΕΣΠΑ» (προφανώς, η ‘άμεση’ αποτελεί μετάφραση της ‘έκτακτης’). Τι σημαίνουν όλα αυτά μόνο οι συντάκτες του κειμένου ξέρουν. Πώς η ψυχιατρική μεταρρύθμιση μετατρέπεται σε «έκτακτη» ανάγκη; Από την άλλη, έχει κάτι το ιδιαίτερο το ΕΣΠΑ, στο οποίο, αυτό που υποτίθεται ότι αποτελεί την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», πρέπει «άμεσα» να προσαρμοστεί; Καταλαβαίνει κανείς το ‘τρέξιμο’, που υπήρχε πάντα, για απορρόφηση κονδυλίων. Αλλά, προσαρμογή; Μήπως ως «έκτακτη ανάγκη» και ως «άμεση προσαρμογή» ορίζεται η
αξιοποίηση της κρίσης και των προθεσμιών του ΕΣΠΑ για να επιβληθούν αλλαγές δυσμενείς για την κοινωνία (κατασταλτικοί μηχανισμοί κλπ) και επωφελείς για κάποιους του ιδιωτικού τομέα;
Μιλούν εδώ για μεταφορά προσωπικού από τα ψυχιατρεία σε υπό ίδρυση ΚΨΥ, ή ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν ότι το προσωπικό των ψυχιατρείων έχει (λόγω μη προσλήψεων εξαιτίας του μνημονίου) μειωθεί δραματικά σε σημείο που να δυσχεραίνεται στο έπακρο η λειτουργία τους. Αν αφαιρεθεί προσωπικό από το υπάρχον για να στελεχώσει, πχ, ΚΨΥ, που θα χρειαστούν, αν υποθέσουμε ότι θα λειτουργούν εναλλακτικά στον εγκλεισμό και το ψυχιατρείο, μιαν ικανή περίοδο χρόνου προκειμένου η κοινοτική δουλειά, που θα έχουν κάνει, να έχει καταστήσει δυνατή την απάντηση στις ανάγκες που μέχρι τότε κάλυπτε το ψυχιατρείο μέσω του εγκλεισμού, τότε, και με δεδομένο τον μέχρι τώρα τρόπο λειτουργίας των ΚΨΥ, καταλαβαίνει κανείς ότι, για κάποια χρόνια, το ψυχιατρείο θα εξακολουθεί να καλύπτει αυτές τις ανάγκες, έστω και σε βαθμιαία μειούμενη έκταση. Αλλά με την αφαίμαξη του προσωπικού που θα του έχουν κάνει, αυτό θα καθίσταται αδύνατο.
Αντί για υπέρβαση του ολοπαγούς ιδρύματος, μέσω μιας βαθμιαίας διαδικασίας Αποιδρυματοποίησης (ως μιας θεσμικής αλλαγής, που περιλαμβάνει αλλαγή των σχέσεων εξουσίας, την εξάλειψη της κουλτούρας και των πρακτικών του ψυχιατρικού εγκλεισμού κοκ), μιλάμε εδώ για «έκτακτη ανάγκη», για «εδώ και τώρα» μεταφορές προσωπικού προκειμένου να απορροφηθούν κονδύλια του ΕΣΠΑ, συνέπεια των οποίων (των μεταφορών προσωπικού) δεν θα είναι παρά η κατάρρευση των υπαρχόντων (ανεξαρτήτως πόσο ανεπαρκών, δυσλειτουργικών, κατασταλτικών) μονάδων και ιδρυμάτων.
Οι συντάκτες γράφουν σχέδια επί χάρτου και, ή δεν καταλαβαίνουν τι γράφουν, ή απλώς το γράφουν και ξέρουν ότι δεν θα γίνει, ή το γράφουν επίτηδες γιατί σκοπεύουν στη δημιουργία μιας χωρίς προηγούμενο κρίσης στο σύστημα των υπηρεσιών. Είναι αυτή η κρίση που ανοίγει το δρόμο αφενός στην ιδιωτικοποίηση και αφετέρου στην περαιτέρω μετάλλαξη του συστήματος προς πιο κατασταλτικές μορφές. Ψυχιατρική μεταρρύθμιση σημαίνει μετασχηματισμός, σημαίνει μετάβαση από το παλιό στο καινούργιο, σημαίνει αλλαγή της κουλτούρας και των πρακτικών του προσωπικού που μεταβαίνει «από μέσα, έξω», απαντώντας, στα πλαίσια ενός τομέα ευθύνης στις ίδιες ανάγκες, για τις οποίες πριν επεφύλασσε τον εγκλεισμό, με ένα ριζικά διαφορετικό τρόπο. Το «κλείσιμο», εν τέλει, του ψυχιατρείου πρέπει να συμβεί ταυτόχρονα (ούτε πριν, ούτε σ΄ ένα αόριστο «μετά», αλλά ταυτόχρονα), σε μια πλήρη συγχρονικότητα κατάργησης του παλιού και οικοδόμησης του καινούργιου. Καμιά παλιά υπηρεσία δεν παύει την λειτουργία της αν ταυτόχρονα με την παύση αυτή, δεν έχει ήδη ετοιμαστεί και τεθεί σε λειτουργία η καινούργια, που θα την αντικαταστήσει. Η πρόταση του σχεδίου έχει τα χαρακτηριστικά της Απονοσκομειοποίησης (αποδόμησης και όχι Αποιδρυματοποίησης), αγνοώντας οτιδήποτε έχει σχέση με έναν πραγματικό μετασχηματισμό.
Είναι πιθανόν, μάλιστα, μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες και καθώς καταρρέει το όλο σαθρό και στρεβλό οικοδόμημα του πάλαι ποτέ «Ψυχαργώς», τόσο στον ιδιωτικό «μη κερδοσκοπικό» τομέα, όσο και στον δημόσιο (οι στεγαστικές δομές του οποίου, από πολλές πλευρές, εκτιμώνται ως «πολλές», «ακριβές», «αναποτελεσματικές» και «έχουσες ανάγκη αξιολόγησης» – με την έννοια που εννοούν την «αξιολόγηση» οι εντεταλμένοι των δραστικών οικονομικών περικοπών), ότι αυτοί που μετά χαράς θα έκλειναν τα ψυχιατρεία, με τη ρηγκανική λογική, πετώντας τους ασθενείς στο δρόμο, ίσως τώρα τα χρειαστούν για να ξαναβάλουν μέσα αυτούς που τα προηγούμενα χρόνια είχαν μεταστεγάσει σε στεγαστικές δομές και όχι μόνο (αν συνυπολογίσουμε
και κάποιες από τις δομές της Πρόνοιας).
Υπάρχουν δυο ακόμα στοιχεία (μεταξύ άλλων πολλών) στα οποία χρειάζεται να αναφερθούμε εδώ. Τα πρώτο αφορά την κατανομή του προσωπικού, τη σχέση του με μια θέση εργασίας και με την αξιολόγησή του.  Κατά ένα, όχι περίεργο, τρόπο, τα όσα αναφέρονται στους «ανθρώπινους πόρους» εμφανίζουν μιαν όχι τυχαία σύμπλευση και αντιστοιχία με την επιβεβλημένη από το μνημόνιο αξιολόγηση του προσωπικού και φαίνεται σαν να την προετοιμάζουν. «Πολλοί οι ψυχίατροι και ψυχολόγοι, αλλά λίγο το νοσηλευτικό προσωπικό». Αλλά, αν και λίγο, είναι άνισα κατανεμημένο. Μια προτροπή, δηλαδή, να μεταφερθεί από εκεί που φαίνεται πολύ, εκεί που δε υπάρχει καθόλου. Μα τα ίδια ακριβώς είπε και ο Λοβέρδος πριν μιαν εβδομάδα, αναφερόμενος ακριβώς στο νοσηλευτικό προσωπικό : μολονότι λίγο, είναι άνισα κατανεμημένο και θα πρέπει να μοιραστεί παντού.  
Οι όποιες δυσλειτουργίες στο δημόσιο (και είναι πολλές) δεν θα λυθούν από τον Λοβέρδο και τους παρατρεχάμενούς του συμβουλάτορες, αλλά από τους λειτουργούς και τις θεραπευτικές ομάδες (όπως και από τους χρήστες και την ευρύτερη κοινωνία), στο βαθμό που συνειδητοποιούν την ανάγκη να ‘πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους’, μετασχηματίζοντας την κουλτούρα και την πρακτική τους, αποφασίζοντας για τους στόχους και για τον χαρακτήρα της εργασίας τους, στα πλαίσια και της κατοχύρωσης αναφαίρετων δικαιωμάτων. Μια σοβαρή, ωστόσο, αντιμετώπιση των δυσλειτουργών δεν μπορεί να γίνει στη λογική της διαχείρισης της υπάρχουσας αθλιότητας, που προτείνει το «Σχέδιο Αναμόρφωσης» και ο Λοβέρδος. Μια από τις προϋποθέσεις για την αντιμετώπισή τους είναι η ποσοτική επάρκεια του προσωπικού, δηλαδή, οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες.

ΕΙΔΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΟΞΕΩΝ

Το δεύτερο στοιχείο αφορά την επίμονα επανερχόμενη προτροπή στο κείμενο του «Σχεδίου» για δημιουργία ειδικής μονάδας οξέων περιστατικών μέσα στις ψυχιατρικές κλινικές. Η πρόταση και αντίληψη για μια τέτοια μονάδα συνδέεται με το τρίτο κατευθυντήριο άξονα, που φορά στις ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες. Μια επιδίωξη που επανέρχεται εδώ και χρόνια και που συνίσταται στην δημιουργία κλειστών τμημάτων εντός των ψυχιατρικών μονάδων νοσηλείας στα γενικά νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία (με κλειδωμένη πόρτα, απομόνωση, καθηλώσεις κλπ). Τα τμήματα αυτά των ‘οξέων’ περιστατικών χαρακτηρίζονται από το «Σχέδιο» και ως «χαμηλής ασφάλειας» (low security, σε διάκριση από τα «υψηλής» και «μέσης» ασφάλειας ιδρύματα, κατά το αγγλικό πρότυπο, περί ων κατωτέρω).
Εδώ προβλέπεται να ‘νοσηλεύονται’ (εγκλείονται) ασθενείς με ακούσια νοσηλεία, ασθενείς που έχουν διανύσει μια περίοδο χρόνου στα «μέσης» ή «υψηλής» ασφάλειας και πλησιάζει η «αποδέσμευσή» τους από το σύστημα, αλλά και εκούσιοι απευθείας από την κοινότητα. Ποιοι είναι αυτοί οι εκούσιοι που θα είναι κλειδωμένοι; Από τα συμφραζόμενα, ίσως να πρόκειται για ασθενείς που νοσηλεύονται εκουσίως και οι οποίοι κρίνονται «δύσκολοι» στη διαχείριση (με ποια εκάστοτε κριτήρια, αυτό είναι άλλο θέμα) και εγκλείονται μέσα στο φυλακτικό κατάστημα που τώρα θα υπάρχει μέσα στο ίδιο το τμήμα νοσηλείας ως η έσχατη κύρωση του κάθε ‘απείθαρχου’. Μπορεί κανείς να κατανοήσει την «θεραπευτική  ατμόσφαιρα» σε μια τέτοια μονάδα νοσηλείας (σ΄ ένα γενικό νοσοκομείο!!!), όταν μέσα σ΄ αυτήν διαρκώς θα επικρέμεται αυτό που θα υπάρχει και θα διεξάγεται διαρκώς πίσω από την απέναντι κλειδωμένη πόρτα… Αντί για μια ανοιχτή λειτουργία των μονάδων νοσηλείας (ή, τουλάχιστον, την δημιουργία των όρων για μια τέτοια προοπτική, όσο μακρινή…), οι συντάκτες του «Σχεδίου» αναμειγνύουν στοιχεία από διάφορες μορφές ολοπαγών ιδρυμάτων σε ένα και τον αυτό θεσμό, τον ψυχιατρικό, που, πλέον, θα συντίθεται από στοιχεία και ψυχιατρικού και σωφρονιστικού εγκλεισμού.
Είναι σαφές ότι θα είναι αυτή η λειτουργία (όπως μέχρι τώρα αυτή του ψυχιατρείου), που θα δίνει τον τόνο στο όλο σύστημα και στις δήθεν «ανοικτές» του δομές – ένα σύστημα ως μια ιεραρχία θεσμών, λειτουργιών και πρακτικών κοινωνικού ελέγχου, όπου το «ανοικτό» θα υπάρχει υπό τον όρο και τις προδιαγραφές (σε περίπτωση μη συμμόρφωσης) του «κλειστού». Αυτή είναι η «μεταρρύθμιση» που ευαγγελίζεται το επιτελείο του Λοβέρδου. Όχι ότι δεν γίνεται έτσι και στο παρόν. Απλώς τώρα οργανώνεται με ακόμα πιο έντονα τα χαρακτηριστικά του «ορθολογισμού της καταστολής» και γίνεται ακόμα πιο τρομακτικό.

ΨΥΧΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Ο τρίτος βασικός άξονας του «Σχεδίου Αναθεώρησης» αφορά στις ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες. Με αφορμή ένα άλυτο και μετέωρο εδώ και πολλά χρόνια πρόβλημα, αυτό της φροντίδας των «ακαταλογίστων» του άρθρου 69 (νοσηλεύονται και είναι υπό «φύλαξη»  στα τμήματα εισαγωγών των ψυχιατρείων), έχουμε μια νέα διατύπωση του προβλήματος των ατόμων που εμπίπτουν στη διπλή ανάθεση, ταυτόχρονα του ψυχιατρικού και του σωφρονιστικού συστήματος, με παράλληλη διεύρυνση της ομάδας που εμπίπτει σ΄ αυτή την διπλή ανάθεση, αφενός με τους εγκλείστους των φυλακών που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας και είτε κρατούνται στο «ψυχιατρείο» του Κορυδαλλού (στα πλαίσια του πλάνου για την αποσυμφόρηση των φυλακών), είτε νοσηλεύονται φρουρούμενοι στα ψυχιατρεία (οπότε δεσμεύουν ειδικούς φρουρούς σε περίοδο έλλειψης προσωπικού) και αφετέρου με άτομα που κρίνονται ότι παρουσιάζουν σοβαρή διαταραχή προσωπικότητας, για τα οποία, μάλιστα, προτείνονται ειδικές μονάδες. Αλλωστε, γι΄ αυτό το σκοπό, ακόμα και όταν μιλάνε για «κατάργηση των ψυχιατρείων», δεν παραλείπουν να σημειώνουν ότι πρέπει να παραμείνουν ένα-δυο γι΄ αυτό τον πληθυσμό και με αυτή, την σωφρονιστικού τύπου δομή και οργάνωση.
Η πρόταση είναι βασισμένη στο αγγλικό μοντέλο που προβλέπει ψυχιατρεία και μονάδες «υψηλής», «μέσης» και «χαμηλής» ασφάλειας (high, medium, low security). Και μόνο η όψη με τους τοίχους, τις κάμερες, τα κάγκελα και τα συρματοπλέγματα (ακόμα κάποιων low security δομών, όπως, πχ, στο Πλύμουθ και αλλού) φτάνουν για να «τρομάξουν» όποιον τα αντικρίζει. Βέβαια, δεν παραλείπεται η σημείωση ότι medium security μονάδες λειτουργούν στο εξωτερικό και από ιδιώτες.
Είναι γνωστή η κατάσταση που υπήρχε στο τμήμα ‘ακαταλογίστων’ του ΨΝΑ (αλλά και του ΨΝΘ στη Σταυρούπολη), αφόρητη, καταπιεστική και αποπνικτική, τόσο για τους ασθενείς όσο και για το προσωπικό, που γι΄ αυτό το λόγο, μετά από κινητοποιήσεις, καταργήθηκε στη δεκαετία του 90. Τώρα, στο βαθμό που επιχειρήσουν να κάνουν ένα, ας πούμε, medium (ή high, δεν ξέρουμε τι ακριβώς έχουν αποφασίσει) security τμήμα στο Δαφνί, δεν θα είναι παρά πανομοιότυπο με το παλιό, αν όχι και χειρότερο.
Αντί να προτείνουν την αλλαγή του νόμου (άρθρα ΠΚ 34, 69 και 70), που, όπως είναι, συγχέει την θεραπεία με την φύλαξη και ακυρώνει την πρώτη μέσα στη δεύτερη, δεν νοιάζονται παρά μόνο για μια πιο ασφαλή φυλακή για τον εγκλεισμό ακόμα και μη καταδικασμένων από δικαστήριο. Η ομάδα που συνέταξε το «Σχέδιο για την Αναμόρφωση του Ψυχαργώς» συνεχίζει πιστά την γραμμή που είχε χαραχτεί από την περίοδο της αλήστου μνήμης Τροχάνη, όταν συζητούσαν για «ειδικά οικοτροφεία» για δύσκολους ασθενείς, για δομές που θα εγκλείονταν ομάδες «επικινδύνων» κοκ.
Αυτά τα σχέδια, με τον ακατέργαστο, πρωτόγονο χαρακτήρα της συγκρότησης και διατύπωσής τους, έμειναν, για ποικίλους λόγους, στα χαρτιά – περιμένοντας, κατά κάποιον τρόπο, το ξέσπασμα, που από τότε εγκυμονούνταν, αυτής της κατακλυσμιαίας κρίσης, για να πάρουν μια πιο ραφινάτη μορφή, με φράσεις και
σχήματα δανεισμένα από τα πάλαι ποτέ θέσφατα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ως περιτύλιγμα της κατασταλτικής διαχείρισης αυτού που κατασκευάζεται, για μιαν ακόμη φορά, ως ‘κοινωνική επικινδυνότητα’ του ψυχικά πάσχοντος και της ψυχικής αρρώστιας. Είναι χαρακτηριστική, από αυτή την άποψη, η πρόταση ίδρυσης, κατά τα αγγλικά πρότυπα, ειδικών μονάδων γι΄ αυτό που χαρακτηρίζεται ως Σοβαρά Επικίνδυνη Διαταραχή προσωπικότητας (Dangerous Severe Personality Disorder units), ένας περισσότερο νομικοδικαστικός παρά διαγνωστικός ορισμός από την περίοδο των άκρως παλινδρομικών μεταρρυθμίσεων του συστήματος ψυχικής υγείας στην Μ. Βρετανία επί Μπλερ, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

ΚΡΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Είναι σ΄ αυτή την ενότητα του «Σχεδίου Αναθεώρησης» που συμπυκνώνεται η «φιλοσοφία» του και η κατεύθυνση που επιχειρεί να περάσει στην Ψυχική Υγεία:
«Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και  αποασυλοποίηση στην Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να εφαρμοστεί με επιτυχία χωρίς την ύπαρξη ενός πλέγματος ασφάλειας (υπογρ. δική μας) για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραβατικότητας που σχετίζεται με την ψυχική διαταραχή. Τέτοιες υπηρεσίες θα ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας (υπογρ. δική μας) της κοινωνίας και δρουν αποφασιστικά στην μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού και του στιγματισμού της ψυχικής διαταραχής».
Αυτή η «οικοδόμηση» ενός συστήματος υπηρεσιών στην λογική της ασφάλειας (ως παρακλάδι ενός, απλώς επιτελικού, ‘κράτους ασφάλειας’ –security state – όπως το προορίζουν) και όχι της θεραπείας, της φροντίδας και των δικαιωμάτων, είναι και η πεμπτουσία αυτής της ψυχιατρικής του ‘μνημονίου’.

Ο ΛΟΒΕΡΔΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΘΥΜΩΝ

Κλείνοντας αυτή την κριτική παρουσίαση του «Σχεδίου Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» δεν πρέπει να παραλείψουμε την εξής επισήμανση. Αναφερθήκαμε πολλές φορές προηγούμενα σε επιτελείς, παρατρεχάμενους κλπ του Λοβέρδου. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Ο Λοβέρδος  δεν αποτελεί παρά την ομπρέλα, την ενθάρρυνση και την προτροπή για την γενική πολιτική κατεύθυνση για την εφαρμογή του μνημονίου (περιστολή των δαπανών, αποδόμηση και ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα και του κράτους πρόνοιας), ως ένας από τους πιο πιστούς εντολοδόχους της τρόικας. Τα συγκεκριμένα μέτρα, όμως, για την ιδιωτικοποίηση, την απονοσοκομειοποίηση και την κατασταλτική μετάλλαξη του συστήματος ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, επινοούνται, συγκροτούνται και προτείνονται από αυτούς τους επιτελείς. Είναι προϊόν των συγκεκριμένων αντιλήψεων για τον ψυχικά πάσχοντα και την ψυχική υγεία των οποίων είναι φορείς, του κύκλου και των συμφερόντων που αντιπροσωπεύουν.

Με δεδομένη την κοινωνική ανάθεση στη βάση της οποίας λειτουργεί ο ψυχιατρικός θεσμός για την διατήρηση της κατεστημένης Κοινωνικής Τάξης, το «Σχέδιο για την Αναθεώρηση του Ψυχαργώς» δεν είναι παρά το όχημα και ο ιμάντας που δένει και προσαρμόζει την ψυχιατρική στις σημερινές ανάγκες της εποχής του μνημονίου για κοινωνικό έλεγχο. Είναι αυτό που ένα συγκεκριμένο στρώμα στα πανεπιστήμια, στο επιχειρηματικό πεδίο των ΜΚΟ (και πέραν αυτών), στο ψυχιατρικό κατεστημένο γενικότερα, συλλαμβάνει και συγκροτεί και εν συνεχεία, αναλαμβάνει, σχεδιάζει, προτείνει, οργανώνει, υλοποιεί και επωφελείται.

Εναπόκειται στους λειτουργούς, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, στους χρήστες των υπηρεσιών, στις οικογένειες, στα κοινωνικά κινήματα, να κατανοήσουν αυτό που διακυβεύεται και αυτό που ετοιμάζεται και να αντιδράσουν αναλόγως. Με την ίδια ένταση, έκταση, βάθος χρόνου και ριζικό χαρακτήρα, που έχει, αντίστοιχα, και αυτή η αξεπέραστη κρίση του συστήματος.

4/2/2012

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΟΥ ΤΗΝ ΠΑΡΕΧΟΥΝ

Εκπρόσωποι και στελέχη από ΚΨΥ και Κινητές Μονάδες ψυχικής υγείας πήραν μέρος, στις  14 και 15 Δεκεμβρίου 2011, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στις εργασίες της διημερίδας «Η Κοινοτική Ψυχική Υγεία στη σημερινή περίοδο της οικονομικής κρίσης», ανοίγοντας, για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια, μιαν επικοινωνία και ένα διάλογο, μεταξύ αυτών ακριβώς που είναι έμπρακτα στην πρώτη γραμμή της κοινοτικής ψυχικής υγείας, για το πώς διαμορφώνεται υπό τις παρούσες συνθήκες το αίτημα που απευθύνεται στις κοινοτικές υπηρεσίες, για το τι σημαίνει και πώς συγκροτείται ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοινοτικών  υπηρεσιών εν μέσω των σημερινών συνθηκών της κρίσης, που απειλεί την ίδια ύπαρξη υπηρεσιών με μακρόχρονη ιστορική διαδρομή και αναντικατάστατη προσφορά.

Σε μια περίοδο που διαγράφεται μια αλματώδης αύξηση των αιτημάτων, ολοένα πιο πολύπλοκων, καθώς ο μέχρι τώρα τρόπος ζωής των ανθρώπων και τα ποικίλα υποστηρικτικά τους συστήματα (οικογένεια κλπ) μπαίνουν σε κρίση και καταρρέουν, οι ίδιες πολιτικές που παράγουν αυτή την αύξηση οδηγούν ταυτόχρονα στην αποδόμηση των υπηρεσιών που καλούνται ν΄ απαντήσουν, φέρνοντας μερικές από αυτές στο χείλος της απλής επιβίωσης και στα όρια της απλώς εικονικής παρουσίας.

Από όλες τις πλευρές εκφράστηκε η ανάγκη και η επιθυμία αυτή η πρώτη συνάντηση ν΄ αποτελέσει την αρχή μιας σταθερής επικοινωνίας μεταξύ των ΚΨΥ (ενός δικτύου που μέλει να εγκαθιδρυθεί), για την περαιτέρω ανταλλαγή εμπειρίας, πρακτικών, τρόπων οργάνωσης, μεθόδων προσέγγισης, με στόχο την εξεύρεση κοινών τόπων για μια πολιτική για την κοινοτική ψυχική υγεία.

Ως τέτοιοι κοινοί τόποι προσδιορίστηκαν, σ΄ αυτή την  πρώτη ανταλλαγή, το πλήρες και ολοκληρωμένο δίκτυο υπηρεσιών, που λειτουργεί απαντώντας στο σύνολο των αναγκών για ψυχική υγεία (με έμφαση στις πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές) ενός ορισμένου πληθυσμιακού τομέα ευθύνης (όχι πάνω από 100.000 κατοίκους), στον οποίο θα πρέπει να παρέχονται υπηρεσίες πρόληψης, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας, παρέμβασης στην κρίση και θεραπευτικής και κοινωνικής φροντίδας, για την στήριξη του ψυχικά πάσχοντος στον τόπο κατοικίας και γενικώς, εντός του κοινωνικού ιστού, μέσα από μια κίνηση της υπηρεσίας ‘προς’ το αίτημα (κατ΄ οίκον επισκέψεις κλπ).

Στα πλαίσια του τομέα, το ΚΨΥ αποτελεί την κεντρική υπηρεσία γύρω από την οποία διαρθρώνεται το δίκτυο, με απαραίτητη την διασύνδεση με μια μονάδα νοσηλείας, αλλά και ένα πλέγμα στεγαστικών μονάδων, όπως και δομών και υπηρεσιών για διασφάλιση της  ένταξης και στήριξης στην εργασία, ενώ, παράλληλα, θεωρήθηκε εκ των ουκ άνευ η αναζήτηση διασύνδεσης με την Πρωτοβάθμια Υγεία παρόλο τον ανεπαρκή, αυτοαναφορικό, κατακερματισμένο και εσωστρεφή της χαρακτήρα.

Η υπηρεσία ψυχικής υγείας πρέπει να διασυνδέεται, επιπλέον, με όλες τις κοινωνικές/προνοιακές  υπηρεσίες, φορείς, συλλογικότητες και κινήσεις σε τοπικό επίπεδο προκειμένου να κινητοποιήσει πόρους και υποστηρικτικά συστήματα τους για τους χρήστες των υπηρεσιών, όσο και για την εκτύλιξη διαδικασιών που συντελούν στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων της κρίσης πάνω σε πλατιά στρώματα του πληθυσμού.

Το δίκτυο αυτό των υπηρεσιών θα πρέπει, ως  θεωρητική και πρακτική κατεύθυνση και ως τρόπος οργάνωσης, να λειτουργεί εναλλακτικά προς το ψυχιατρικό ίδρυμα, δηλαδή, προς την λογική και την πρακτική του εγκλεισμού, μέσα από την δημιουργία των όρων για την εγκαθίδρυση μιας διαφορετικής σχέσης με τον ψυχικά πάσχοντα που θα σέβεται και θα διασφαλίζει δικαιώματα και ποιότητα παροχής υπηρεσιών.

Το δίκτυο των τομεοποιημένων υπηρεσιών δεν είναι δυνατόν να υπάρξει και να είναι αποτελεσματικό χωρίς την άμεση εξασφάλιση προσωπικού (προσλήψεις) όλων των ειδικοτήτων, αυτών που έχει ανάγκη η κάθε υπηρεσία και χωρίς την διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα των ΚΨΥ, που βρίσκεται αυτή τη στιγμή κάτω από απειλή, καθώς προωθείται η ιδιωτικοποίησή τους  μέσω αλλαγής της σχετικής νομοθεσίας (2716/99), έτσι ώστε να εκχωρείται η δυνατότητα ίδρυσης ΚΨΥ και σε ΜΚΟ. Τα υπάρχοντα ΚΨΥ ωθούνται μέσω της στέρησης πόρων και προσωπικού σε αδιέξοδο και πιθανόν, ορισμένα και στο κλείσιμο. Αλλά η Ομάδα για την Αναθεώρηση του «Ψυχαργώς» προτείνει την ίδρυση, μέσω του ΕΣΠΑ, 15 καινούργιων ΚΨΥ από ΜΚΟ.

Αντίστοιχα ισχύουν για τις παιδοψυχιατρικές υπηρεσίες, πάντα ισχνές και ανεπαρκείς, εντός ενός συστήματος που για τα παιδιά, ιδιαίτερα αυτά με τις πιο πολύπλοκες ανάγκες, επιφυλάσσει, αντί για φροντίδα και ένταξη, την ιδρυματική αποθήκη.

Σε μια κατάσταση που οι επίσημες πολιτικές αιωρούνται, υπό το κράτος της αλεστικής μηχανής του μνημονίου, ανάμεσα στο  κλείσιμο των ψυχιατρείων (σε μια καταργησιακή λογική και όχι μέσω της οικοδόμησης ολοκληρωμένων εναλλακτικών υπηρεσιών) και στην επικρεμάμενη απειλή, αντί να κλείσουν, να ξαναγεμίσουν με ενοίκους στεγαστικών δομών που φυλλοροούν λόγω έλλειψης  χρηματοδότησης (οι οποίοι είχαν μεταστεγαστεί εκεί από τα ψυχιατρεία και τώρα διατρέχουν τον κίνδυνο να επιστρέψουν σ΄ αυτά), η επαγρύπνηση όλων των λειτουργών ψυχικής υγείας και ιδιαίτερα όσων δίνουν τη  μάχη από το δύσκολο μέτωπο της κοινοτικής ψυχικής υγείας, η ανάγκη για συσπείρωση, για συγκλίσεις και κοινές διεκδικήσεις είναι όσο ποτέ αναγκαία.

Καλούμε όλα τα ΚΨΥ πανελλαδικά, και όσα δεν μπόρεσαν, για ποικίλους λόγους, να παρευρεθούν στην διημερίδα του Δεκέμβρη 2011, να συντονιστούν και  να μπουν στο δίκτυο επικοινωνίας, μαζί μ’  αυτά που συμμετείχαν.

Να επεξεργαστούμε αυτή τη σύγκλιση (να προχωρήσουμε, πχ, στη συλλογή ενιαίων στοιχείων για όλα τα ΚΨΥ, να επεξεργαστούμε από κοινού τους πιθανόν διαφοροποιημένους τρόπους απάντησής μας σε συγκεκριμένες ανάγκες των χρηστών κοκ), να οργανώσουμε περαιτέρω συζητήσεις, κοινές δράσεις, διεκδικήσεις.

Να εγκαθιδρύσουμε άμεσα μια ροή πληροφοριών μεταξύ όλων των ΚΨΥ προκειμένου, αφενός, η πληροφορία να κυκλοφορεί παντού και αφετέρου, για να μπορεί να οργανώνεται κοινή, πανελλαδική δράση στήριξης και υπεράσπισης όποιας υπηρεσίας υφίσταται μέτρα αποδόμησης, εξασθένισης και ακύρωσης της.

Μια επόμενη συνάντηση των ΚΨΥ, συλλογικά οργανωμένη αυτή τη φορά, θα ήταν δυνατή μετά από μερικούς μήνες, με προσδιορισμένη θεματολογία που θα προωθούσε παραπέρα την συζήτηση που άνοιξε στην διημερίδα.

Κινητή Μονάδα Αλεξανδρούπολης, Κων/νος Μπίκος, Δ/ντής ψυχίατρος

Εξωνοσοκομειακή μονάδα τύπου ΚΨΥ, του ΨΤ Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, Μαρία Σαμακουρή, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής

ΚΨΥ Αγίων Αναργύρων, Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Βύρωνα/Καισαριανής, Δημήτρης Πλουμπίδης, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής

ΚΨΥ Κατερίνης, Γιώργος Αγγελίδης, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Κέρκυρας, Ανδρέας Κατσαρός, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Κορυδαλλού, Βασίλης Φωτόπουλος, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Παπάγου/Χολαργού-ΕΠΙΨΥ, Γιάννης Δημόπουλος, ψυχίατρος- ψυχαναλυτής, επιστημονικός υπεύθυνος

ΚΨΥ Περιστερίου, Γρηγόρης Τυχόπουλος, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Ρεθύμνου, Αντώνης Λιοδάκης, Δ/ντής ψυχίατρος

ΚΨΥ Σερρών, Ροδόπη Νικολάρα, Δ/ντρια ψυχίατρος

ΚΨΥ Χαλανδρίου, Αλίκη Ρίζου, Δ/ντρια ψυχίατρος

ΚΨΥ Χαλκίδας, Αφροδίτη Καψάλη, Δ/ντρια ψυχίατρος

ΚΨΥ Χανίων, Γιώργος Κοκκινάκος, Δ/ντής ψυχίατρος

12/1/2012

Πριν από δυο περίπου εβδομάδες δόθηκε στην δημοσιότητα, για «δημόσια διαβούλευση», κατά την προσφιλή έκφραση των τροϊκανών, το σχέδιο για την «Αναθεώρηση του Ψυχαργώς», που ετοίμασε, έναν ολόκληρο χρόνο από τότε που διορίστηκε από τον Λοβέρδο, η γνωστή «ομάδα εργασίας» από την οποία, όπως θα θυμούνται πολλοί, είχε παραιτηθεί αμέσως μόλις πληροφορήθηκε τον διορισμό του σ΄ αυτήν (χωρίς να ερωτηθεί) ο αν. καθηγητής Ψυχολογίας του ΑΠΘ Κ. Μπαϊρακτάρης.

Θα ευχόταν κανείς να μπορούσε να ασκήσει κριτική σ΄ αυτό το σχέδιο με την γνωστή φράση «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν». Δυστυχώς, σε σχέση μ΄ αυτό που το σχέδιο αυτό προεικονίζει και που, ως εκ τούτου, αναμένει την «Ψυχική Υγεία» σ΄ αυτή τη χώρα, η φράση που ταιριάζει είναι «ώδινεν όρος και έτεκεν τέρας».

Η πρώτη εντύπωση είναι αυτή μιας ‘έκθεσης ιδεών’, 114 σελίδων, εν είδει συρραφής ακαδημαϊκών/ενημερωτικών εργασιών – μια έκθεση, όμως, καθόλου ‘αθώα’, καθώς η κάθε της ενότητα αποτελεί και μια «πρόταση προγράμματος για χρηματοδότηση» από το ΕΣΠΑ. Πολλές από αυτές τις προτάσεις είχαν αναρτηθεί ήδη στο διαδίκτυο ως συγκεκριμένα προγράμματα, ύψους συχνά πολλών εκατομμυρίων ευρώ, πολύ πριν δημοσιευτεί το ίδιο το σχέδιο.

Πίσω, όμως, από αυτή την πρώτη εντύπωση, μια πιο προσεκτική ανάγνωση, όταν μάλιστα αυτή συνδεθεί με την γενικότερη οικονομική πολιτική και το τι πραγματικά γίνεται αυτή τη στιγμή στο χώρο της ψυχικής υγείας, αποκαλύπτει ένα σχέδιο, από τη μια, πλήρους ιδιωτικοποίησης και, από την άλλη, οικοδόμησης υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην λογική του «πλέγματος ασφαλείας» για τους «παραβατικούς ψυχικά πάσχοντες», αλλά, στην πραγματικότητα, εν δυνάμει, για όλους.

Η «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», αντί για μετασχηματισμός κουλτούρας, τρόπου σκέψης, πρακτικών, δομής και λειτουργίας των υπηρεσιών, αντί για μια κριτική στάση απέναντι στο δυσλειτουργικό, νεο-ιδρυματικό, εν πολλοίς ιδιωτικοποιημένο και υποχρηματοδοτημένο μόρφωμα που οικοδομήθηκε τα τελευταία 25 χρόνια, ανάγεται, χωρίς το παραμικρό όνειδος, σε «σχέδιο εκτάκτου ανάγκης» : εν μέσω αυτής, δηλαδή αυτού που τα συγκεκριμένα συμφέροντα κατασκευάζουν ως ‘έκτακτη ανάγκη’ (σαν προς επιβεβαίωση του «δόγματος του σοκ»), προωθούν την κατάργηση και του τελευταίου εμποδίου για την πλήρη ιδιωτικοποίηση, με την αλλαγή του νόμου που επιτρέπει την ίδρυση και λειτουργία ΚΨΥ αποκλειστικά από το δημόσιο, ενώ, από την άλλη, δυο από τα υπάρχοντα ψυχιατρεία προτείνεται να συνεχίσουν να υπάρχουν ως ψυχιατροδικαστικές κλειστές μονάδες, κατά το πρότυπο των βρετανικών high και medium security νοσοκομείων (και εδώ με ‘ανοιχτή’ την συμμετοχή και του ιδιωτικού τομέα).

Η λογική του σχεδίου «αναμόρφωσης» είναι τόσο αδίστακτα ‘μνημονιακή’ που δεν διστάζει να συμβουλεύει τον Λοβέρδο, σε παράπλευρη σημείωση στην πρόταση για την ίδρυση 15 ΚΨΥ από ΜΚΟ, να λάβει υπόψιν του, εκτός από την ανάγκη αλλαγής του νόμου, το «μικρό πολιτικό κόστος περί ‘ιδιωτικοποίησης’ της ψυχικής υγείας», που οι παρατρεχάμενοί του, της εν λόγω ομάδας των «σοφών της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης», γνωρίζουν ότι κάποιοι θ’ αρχίσουμε να καταγγέλλουμε.

Το πόσο ‘μικρό’ θα είναι το ‘πολιτικό κόστος’, θα το δούμε… Οχι μόνο για τον Λοβέρδο, αλλά και για τους συμβουλάτορες.

Θα είχε πάντως ενδιαφέρον, παρότι πρόκειται για ομάδα εργασίας, που, προφανώς, από κοινού συνέταξε το κείμενο, να μάθουμε ποιανού ήταν η ιδέα γι΄ αυτή την υποσημείωση περί ‘ιδιωτικοποίησης’ και ‘μικρού πολιτικού κόστους’ (δηλαδή, υπουργέ, μη δίνεις σημασία… προχώρα…). Ποιος είναι;

Η Συσπείρωση πρόκειται σύντομα θα επανέλθει με έναν πληρέστερο σχολιασμό αυτού του μορφώματος της νέας, «μνημονιακής ψυχιατρικής», στην οποία μας εισάγει το σχέδιο για την «αναμόρφωση του Ψυχαργώς»...

Πατήστε εδώ για να συνδεθείτε με τη σχετική σελίδα του Υπουργείου Υγείας

psyspirosi.gr