ΠΕΝΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

ΕΙΝΑΠ ΨΝΑ

 


 

Φέτος συμπληρώνονται 80 χρόνια από την δημιουργία, το 1925, του πρώτου δημόσιου ψυχιατρείου στην Ελλάδα, που σήμερα ονομάζεται ΨΝΑ. (Προϋπήρχαν το ψυχιατρείο της Κέρκυρας, παλιά φυλακή, που κληροδοτήθηκε από τους Εγγλέζους, το Δρομοκαϊτειο, που ήταν Ιδιωτικού Δικαίου και το Αιγινήτειο).

 

Το ΨΝΑ έγινε σύντομα το πιο μεγάλο ψυχιατρείο της χώρας και, μάλιστα, των Βαλκανίων. Αμέτρητες ιστορίες πόνου και εγκατάλειψης, απομόνωσης και αποκλεισμού το κατοίκησαν όλες αυτές τις δεκαετίες.

 

Γεννημένο λίγο μετά την μικρασιατική καταστροφή (που συνετέλεσε στη μαζική συγκρότηση της ελληνικής εργατικής τάξης και στην έκρηξη του αστικού πληθυσμού), αποτέλεσε τον τόπο εγκλεισμού (ενίοτε και το καταφύγιο) όλων όσων αδυνατούσαν να προσαρμοστούν ή αποβάλλονταν από την εγχώρια «βιομηχανική επανάσταση» και τον καταμερισμό της εργασίας (καθώς και τον μετασχηματισμό των κοινωνικών και οικογενειακών σχέσεων, των πληθυσμιακών μετακινήσεων κλπ) που αυτή επέβαλε.

 

Και μετά, ο πόλεμος, η Κατοχή, ο εμφύλιος πόλεμος, τα δύσκολα μετα(εμφυλιο)πολεμικά χρόνια – είναι όλα αυτά που διαπερνούν το ΨΝΑ και το κάνουν μέρος μια συνολικής ιστορικής, κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής διαδρομής, στη διάρκεια της οποίας διεκπεραίωνε την εκάστοτε «κοινωνική ανάθεση» για την «καταπιεστική προστασία» όλων όσων ο αλύπητος κοινωνικός ανταγωνισμός έθετε εκτός κοινωνικού ιστού και, στη βάση των ψυχιατρικών ιδεολογημάτων της εποχής, χαρακτηρίζονταν ως «ανίατοι» και έχοντες «θέση στη ζωή» μόνο ως τρόφιμοι στο άσυλο.

 

Το ΨΝΑ αποτέλεσε, όλη αυτή την περίοδο, το πεδίο δράσης μερικών πραγματικά φωτισμένων και ηρωικών ψυχιάτρων και άλλων λειτουργών της ψυχικής υγείας.

 

Η αφοσίωσή τους στην προσπάθεια για θεραπευτική βοήθεια στους ασθενείς δεν κατάφερε, ωστόσο, να εμποδίσει τη μετατροπή του ΨΝΑ στην πιο μεγάλη, σε μέγεθος, αποθήκη ψυχών, στη μήτρα της ιδρυματικής ψυχιατρικής στην Ελλάδα. Το «Δαφνί», σε τοποθεσία όπου, από παλιά, το ομώνυμο μοναστήρι περιέθαλπε ψυχικά πάσχοντες, δεν έπαψε ποτέ να είναι συνώνυμο με την τρέλα και τον εγκλεισμό.

 

Από τις αρχές της δεκαετίας του 80 χρονολογείται ένας αγώνας διαρκείας ψυχιάτρων, νοσηλευτών και άλλων εργαζομένων για ν΄ αλλάξουν την μοίρα των ασθενών και τις δικές τους συνθήκες εργασίας. Για ν΄ ανακτήσουν ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δικαιώματα οι πρώτοι - επαγγελματική αξιοπρέπεια και θεραπευτικό ρόλο (ενάντια στον άνωθεν επιβαλλόμενο ρόλο του «φύλακα») οι δεύτεροι.

 

Αγώνας Διαρκείας για μια πραγματική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση.

Για να σπάσουν οι αντιστάσεις του ασύλου, για να πάψουν διαδοχικές διοικήσεις, υπουργοί και κυβερνήσεις να το χρησιμοποιούν σαν αποθήκη, για την υιοθέτηση από όλους τους λειτουργούς μια κουλτούρας θεραπευτικής και όχι κοινωνικού ελέγχου,

χειραφετητικής και όχι καταπιεστικής, αναγνωρισμένων δικαιωμάτων και όχι στέρησης και φιλανθρωπίας.

 

Αποιδρυματοποίηση και πραγματική Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση για το «Δαφνί» σημαίνει να ενσωματώσει, να αρνηθεί και να ξεπεράσει την μέχρι τώρα ιστορία του και την υπόστασή του ως ιδρύματος εγκλεισμού, στέρησης και κοινωνικού ελέγχου προς την κατεύθυνση θεραπευτικών δραστηριοτήτων και υπηρεσιών εναλλακτικών προς το άσυλο, κοινοτικά προσανατολισμένων, τομεοποιημένων, που στηρίζουν σφαιρικά τους ψυχικά πάσχοντες στον τόπο κατοικίας, στην άσκηση των κοινωνικών τους ρόλων, στην εκτύλιξη του προσωπικού σχεδίου ζωής του καθενός.

 

Αν και χρειάστηκε ένας (φυσικός) σεισμός, το 1999, για να επιταχυνθούν διαδικασίες που λίμναζαν για χρόνια, η δραστική μείωση του αριθμού των ασθενών χρόνιας παραμονής και η ανάπτυξη δεκάδων εξωνοσοκομειακών στεγαστικών δομών, κυρίως από το 1999 έως το 2004, οφείλεται, κυρίως, στο αφοσιωμένο έργο γιατρών, νοσηλευτών, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, διοικητικών και της πλειοψηφίας, εν γένει, των εργαζομένων του ΨΝΑ.

 

Την ίδια στιγμή, νέα αδιέξοδα αναδύονται, ανάγλυφη εκδήλωση των οποίων είναι :

-τα δεκάδες ράντζα,

-το πάγωμα (και όχι μόνο) της τομεοποίησης,

-οι δραματικές ελλείψεις προσωπικού όλων των κατηγοριών,

-η παρατεινόμενη μη αντιμετώπιση της οικονομικής χρεοκοπίας του ψυχιατρείου (σε σημείο που να καθυστερούν απαράδεκτα οι προμήθειες ακόμα και ειδών υγιεινής και καθαριότητας),

-η βαθμιαία ιδιωτικοποίηση βασικών λειτουργιών του,

-οι περικοπές, που άρχισαν, υπερωριών (των συμβασιούχων, κατ΄ αρχήν, αλλά έπεται δραματική συνέχεια το 2006), η απειλή για τις εφημερίες των γιατρών (Νοέμβρη).

-η υπονόμευση, αντί για στήριξη, των λειτουργών στη δουλειά τους.

Ολα αυτά είναι η «συμβολή» διαδοχικών ηγεσιών του Υπουργείου και Διοικήσεων στο έργο της «μεταρρύθμισης».  

 

Είναι τυχαίο ότι οργανώθηκε εκδήλωση για τα 80χρονα του ΨΝΑ, ερήμην των λειτουργών του ψυχιατρείου, ερήμην αυτών που δουλεύουν στο νοσοκομείο αυτό στην «πρώτη γραμμή», εδώ και 30 χρόνια – οι οποίοι ειδοποιούνται (αν έχουν ειδοποιηθεί) δύο μέρες πριν την έναρξη της εκδήλωσης; Ποιοι έχουν (και δικαιούνται να έχουν) πραγματικό λόγο για τα 80χρονα : όσοι είναι περαστικοί και «αφ΄ υψηλού», ή όσοι αποτελούν οι ίδιοι την ιστορία αυτού του ψυχιατρείου, που πέρασε πάνω από (και συχνά «έκαψε») το πετσί τους;

 

Οι εργαζόμενοι του ΨΝΑ έχουν να πουν κι΄ αυτοί το δικό τους λόγο για τα 80χρονα, με τον τρόπο που έχουν μάθει να το κάνουν εδώ και πολλά χρόνια : με την ενότητα και τον αγώνα τους στη βάση της επίγνωσης της πραγματικής φύσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε και με διεκδικήσεις πάνω στις αρχές της πραγματικής Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, που παραμένει ακόμη ένα ζητούμενο.

 

5/12/05                              Η ΠΕΝΤΑΜΕΛΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

                                                          ΕΙΝΑΠ ΨΝΑ

 

Χρ. Γκαρνέτας, Κ. Μάτσα, Θ. Μεγαλοοικονόμου, Ν. Μιχοπούλου, Ντ. Ουζονίδου


Magazine - Other articles

Νέα του Blog

Το αδύνατο που έγινε δυνατό

20.02.2017 | Slider
Εμφανίσεις: 4225